Heima er bezt - 01.06.1981, Blaðsíða 24

eiginhagsmunaskyni, það var lagt
svona út.
í Reykjavík á Hverfisgötu 50, er
kaupmaður að nafni Guðjón Jónsson,
og er Árnesingur. Hjá Guðjóni hafa
flestir áætlunarbílar austanfjalls að-
stöðu og endastöð. Einn af þeim bíl-
um er bíll Guðmundar á Læk. í
gegnum þetta fær Guðjón kaupmað-
ur geysi. mikla verslun vítt um Árnes-
sýslu og einnig austan Þjórsár.
Guðjón kemur austur til að hyggja að
sínum hagsmunum. Það verða átök
við hinn nýja kaupfélagsstjóra og þeir
berjast eins og ljón. Gísli á Stóru-
Reykjum var einnig mikill vinur
Guðjóns kaupmanns, eins og Guð-
mundur á Læk, en Gísli var sam-
vinnumaður og gekk í lið með Agli, og
varð traustur kaupfélagsmaður. Auð-
vitað hefði Egill getað selt þeim
verslun sína og farið i burtu með stóra
fjármuni og sett sig niður á öðrum
stað með eigin atvinnurekstur.
Heppni var að svo varð ekki, hver eða
hverjir sem það voru, sem áttu þar
hlut að. Én það er enginn efi á því, að
þegar Egill selur Kaupfélaginu versl-
un sína, sér hann tækifæri til að gera
stóra hluti. Með þessu „fær hann
mennina með sér“, og þá er það þetta
stóra sem hann hefur gengið með í
höfðinu, í sjónmáli. Og sem hann
framkvæmir svo, en hefði ekki gefist
tækifæri til sem einstaklingi. Þetta sá
Egill strax, á því er enginn vafi, og það
ræður úrslitum um, að hann tekur
starfið að sér. Eða sem, ef til vill, réði
úrslitum um að hann gaf kost á að
selja sitt fyrirtæki.
Hefðu það nú ekki verið nema hans
eigin flokksmenn, sem urðu honum
andsnúnir, og kölluðu hann svikara,
hefði það nú verið fyrir sig, en því var
nú ekki aldeilis að heilsa. Pólitískir
andstæðingar hans og samvinnumenn
létu þar ekki sitt eftir liggja. Sögðu
kaupmanninn á Selfossi vera að
bjarga eigin skinni, með því að selja
verslun sína, því maðurinn hefði verið
að fara á hau^inn, með allt draslið.
Hreppstjóri í næstu sveit átti að vera
farinn i rúmið af sálarveiki, vegna ótta
um að hann yrði öreigi af ábyrgðum
sem á hann myndu falla, þegar
kaupmaður færi á hausinn. Og að
síðustu, sú svívirða sem samvinnu-
Gísli Jónsson, Stóru-Reykjum.
félagsskapnum var gerð með að ráða
íhaldskaupmann fyrir kaupfélags-
stjóra. Öll þessi ósannindi bárust Agli
til eyrna.
Þrjú síðustu árin, sem Egill rak
verslun í Sigtúnum á Selfossi, var mér
vel kunnugt um, að hann bætti mjög
sína fjárhagsstöðu. Á þessum þrem
árum, gat hann borgað 50 þús. krónur
af skuldum ár hvert og langt frá að
hann væri í neinum fjárhagsvanda,
heldur þvert á móti. Þó að satt væri að
fyrrnefndur hreppstjóri ætti við van-
heilsu að stríða, var það ekki af ótta
við yfirvofandi áfallandi skuldir. Hitt
var sönnu nær að hann hefi ekki getað
átt samleið með Agli yfir í samvinnu-
félagið, ekki strax, en síðar. Síðasta
atriðinu svaraði Egill með sínu lifs-
starfi.
Aðal atriði mitt er að koma hérna
að þessum miklu viðburðum, þegar
hugmyndin að stofnun Kaupfélagsins
á sér stað. Og það kom fram hvers-
konar mannpersóna Egill í Sigtúnum
var. Framhjá því verður ekki gengið,
að Egill átti þátt að stofnun Mjólkur-
bús Flóamanna. Stofnun þessara
tveggja félaga eru merkilegustu við-
burðirnir og þátttaka Egils er þar
höfuð burðarásinn í hvað við erum
komnir langt á þessu sviði félagsmála,
Kynni okkar Egils verða óhjákvæmi-
lega mjög náin og héldust alla tíð.
Ég er ekki sá heimspekingur að
koma réttum orðum að því, hvað það
er sem veldur því að Egill verður slík-
ur foringi. Einskonar allsherjargoði
Oddaverja og Haukdæla. Maðurinn
bjó yfir óskaplegu viljaþreki, þó svo
að hann væri fárveikur. Að hugsa sér
það, að þessi maður gengur með
dauðann í brjóstinu öll sín mann-
dómsár. Hann gengur með berkla,
sem hann sýkist af á unglingsárum.
En viljaþrekið er svo mikið, að hann
lætur aldrei hugfallast.
Þó að samskipti okkar Egils
minnkuðu síðustu árin, vakti það sér-
staka eftirtekt hjá mér, að þá var það
oft eitthvað sem hann hugsaði sér að
gera og segir við mig: „Ætli þú
skreppir ekki fyrir mig og sjáir um að
þetta sé gert, Vigfús minn“. Og þá er
hann aftur og aftur á spítala og við
erum aftur og aftur að búast við að
fylgja honum til grafar. Svo eru allir
steinhissa þegar það fréttist að hann
sé farinn yfir landamærin, menn voru
svo vanir því að hann kæmi aftur.
Það var bara viljaþrekið sem var
svona mikið, að honum auðnaðist
mest af sinni æfi að berjast á tvennum
vígstöðvum. Annarsvegar fyrir heils-
unni, lífi sínu, en hinsvegar fyrir sín-
um hugðarefnum. Og sigur hans efast
enginn um.
Egill var hvergi hálfur, hann tók
ekki á neinu með vettlingatökum, það
var teflt til vinnings.
Veturinn sem kaupfélagið tekur til
starfa, er ég með hestagengi vestur á
Hellisheiði, sem fyrr er getið. Þá er
Egill að fara í siglingu, fara í stórvið-
skipti fyrir hið nýstofnaða Kaupfélag.
Við hittumst í Öldunum, sem kallað
er, í Svínahrauni. Þá er það ákveðið
að ég verði fyrsti bílstjóri Kaupfélags
Árnesinga. Þá segir hann við mig: „Ég
ætla að biðja þig um að skiljast ekki
við þessa flutninga fyrr en allt er orðið
í Iagi, nú verður þetta að ganga. Nú er
þetta orðið eins og við vorum að tala
um í vetur, svo þetta verður að
ganga“. Svo þrífur hann í öxlina á mér
og segir: „Þetta skal verða milljóna-
fyrirtæki.“ Það var mikið sagt þá, árið
1931, þegar við kveðjumst í Öldunum
suður í Svínahrauni.
Framhald í næsta blaði.
208 Heima er bezt