Heima er bezt - 01.06.1996, Blaðsíða 19

Sigurður Gunnarsson, fyrrv. skólastjóri:
AF MERKU FÓLKI
Honum Iíður þar vel, ný-
kominn úr útlegð. Og á
þeim tíma yrkir hann mikið
og skrifar. Árið 1836 koma
út eftir hann hvorki meira
né minna en 5 bækur: Frá
Grænlandi, Ljóðasmámunir
og 3 með rímum. Enginn
samtímamaður hans íslensk-
ur, átti slíkri bókmennta-
frægð að fagna. Tæplega
fertugur að aldri var Sig-
urður Breiðfjörð orðinn út-
breiddasti og víðlesnasti rit-
höfundur landsins, svo að
ekkert annað skáld á íslandi
komst í hálfkvisti við hann í
þessu efni. Þó er ekki hér
allt talið, sem hann orti á
þeim árum, því að margt er
enn í handritum. Það var
því enginn óþekktur bögu-
bósi, sem Jónas Hallrímsson
veittist að, er hann skrifaði
hinn heiftúðuga ritdóm uni
rímurnar af Tristran og
Indíönu, árið 1837.
Ty uðvitað sveið Sigurði
/ \ undan þessu höggi Jónas-
V \ar og má það sjá víða. En
þótt undarlegt sé, vann
hinn hvassyrti dómur
Jónasar Hallgrímssonar
lítt á þeirri hylli, sem Sig-
urður naut meðal þjóðarinnar, nema
síður væri. Hann var enn sem fyrr,
lengi eitt vinsælasta skáld hennar,
um það fékk hin réttmæta ádeila
Jónasar engu breytt.
Og á þessum ánægjulegu og ham-
ingjusömu misserum, hjá vinum og
frændum, þegar skáldgáfan blómstr-
ar og 5 bækur eftir hann koma út
1837, og nokkru seinna 2 í viðbót,
ákveður hann að giftast ungri og fal-
legri ekkju, sem nýlega hafði misst
mann sinn. Og það gerist 7. janúar
1837. Sigurður var þá kominn fast að
fertugu. En þetta varð ein allra sögu-
legasta gifting, sem um getur á Is-
landi. Það vitnaðist brátt, að Sigurð-
ur hafði verið giftur áður, en ekki
fengið lögskilnað, og var því fljótt
kærður fyrir tvíkvæni, en við því lá,
hvorki meira né minna, en dauða-
refsing skv. lögum, sem þá giltu í
landinu (Norsku lög, 13. kafli, 24.
gr.).
Sigurður var þó aldrei hálshöggv-
inn og hjónabandið að lokum gilt,
eftir löng og erfið málaferli. En kon-
an, Kristín Illugadóttir, íylgdi honum
alltaf, í þeirra miklu erfiðleikum og
sulti, allt til dauðadags hans. En
segja má, að þau 9 ár, sem hann átti
eftir að lifa, hafi nær öll farið í enda-
laus kærumál og réttarhöld. Þau
hokruðu á heimili konu hans nokkur
misseri, en fluttu síðan örsnauð til
Reykjavíkur 1842, í húskumbalda,
sem var raunar enginn mannabústað-
ur. Voru það síðustu vista-
skipti Sigurðar Breið-
fjörðs.
Eftir að Sigurður flytur
til Reykjavíkur heíjast, nær upp-
styttulaust, allt til dánardægurs, við-
skipti hans við bæjar- og stiftsyfir-
völd landsins. Hann er oft kærður og
honum oft stefnt fyrir rétt, vegna
margs konar afbrota. Loks er hann
dæmdur í nokkurra daga fangelsi, en
vegna vanheilsu ofdrykkjumannsins
og m.a. vegna þrálátrar niðurfallssýki
(flogaveiki), komst hann lengi og
mörgum sinnum undan því að af-
plána dóminn, skv. úrskurði land-
læknis. Hann varð fljótt að afþlána
dóminn, sem búið var að stytta niður
í tvo daga, vegna veikinda hans,
þann 11. og 12. júní 1845. Var hann
þá loks kvittur við yfirvöld þjóðar-
innar.
Á þessum biðtíma fékk hann
reyndar leyfi yfirvalda til að fara
norður í Húnavatnssýslu í lok ágúst-
mánaðar, til þess að afla vetrarforða
handa sér og Qölskyldu sinni. Ferðin
varð alveg ómetanlegur sólargeisli í
lífi Sigurðar á þessum síðustu sjúk-
dóms- og sultarárum. Hún má því til
með að koma hér með að lokum.
Hann var fótgangandi, þegar hann
fór úr Reykjavík, og bar þá raunar
ekki nýrra við, því aðeins á velmekt-
ardögum ævi sinnar hafði hann átt
hest undir sig. Þótt hann væri fót-
gangandi, var hann samt frjáls mað-
ur, laus við hin sívökulu lögregluyf-
Seinni hluti
Heima er bezt 215