Heima er bezt - 01.06.1996, Blaðsíða 38

sögðu er það á þínu valdi, hvað þú
villt sýna mér langt aftur í fortíð
þína.“
„Jæja, fyrst svo er, þá er best að
byrja frá upphafi, en fara fljótt yfir
sögu. Eg fæddist inn í sára fátækt.
Við urðum tólf systkinin, ég var
þriðja í röðinni. Síðast fæddust tví-
burar. Þeir lifðu báðir en móðir okk-
ar dó við bamsburðinn. Þetta gerðist
vorið, sem ég fermdist. Tveir elstu
bræður mínir voru þá farnir að heim-
an í vinnumennsku. Faðir minn var í
íyrstu niðurbrotinn maður, undan of-
urþunga sorgar og vonleysis. Ég
reyndi að hugga hann og telja í hann
kjark. Ég sagðist skyldi gera allt,
sem ég orkaði fyrir hann og systkini
mín, svo að við mættum öll halda
hópinn. Fákækleg orð mín urðu hon-
um huggun og hvatning. Hann vildi
ekki tvístra barnahópnum til vanda-
lausra á framfæri sveitarinnar, fyrr
en öll sund væru lokuð. Við snerum
bökum saman og tókumst á við erf-
iðleikana. Ég hafði, frá blautu barns-
beini, vanist því að hjálpa móður
minni og yngri systkinum eins og
kraftamir leyfðu og var því flestum
hnútum kunnug. Þetta kom sér nú
vel fyrir mig. Þrátt fyrir örbirgð og
þrældóm í uppvextinum, var ég
hraust og þrekmikil eftir aldri og
sterkur vilji til þess að bregðast ekki
ástvinum mínum í nauðum, jók mér
bæði kraft og áræði. Allt blessaðist
furðu vel. Eitt árið enn fengum við
að halda hópinn. En þá varð faðir
minn fyrir alvarlegu slysi og lá rúm-
fastur langan tíma. Þar með lokuðust
öll sund fyrir frekari samheldni fjöl-
skyldunnar á eigin vegum. Heimilið
var leyst upp af ráðamönnum sveitar-
innar. Bömin tvístruðust í allar áttir,
eftir því hvar lægsta meðlagsgreiðsl-
an var í boði. Það vom þeir döpmstu
dagar, sem ég hef lifað, þegar ég
varð að búa systkini mín til brottfarar
að heiman og láta þau flest öll grát-
andi, í hendur ókunnugra manna,
sem jafhharðan hurfu með þau á
braut, inn í óræða framtíð sveitar
ómagans. Síðust yfirgaf ég æsku-
heimilið, þá nýlega orðin fimmtán
ára, ráðin vinnukona á ókunnugum
bæ. Eftir það varð ég algerlega sjálf
að sjá fýrir mér. Ég kynntist ung
hörðum heimi og oft æði miskunnar-
lausum, en ég harðnaði hvið hverja
raun.
Rúmlega tvítug gekk ég í hjóna-
band með ungum bóndasyni. Við
vomm bæði fátæk af veraldarauði en
rík af björtum æskuvonum. Við tók-
um jörð á leigu, sem hafði verið í
eyði um tveggja ára skeið. Húsakost-
ur var orðinn gamall og fremur léleg-
ur en umhverfið þama var stórkost-
lega fagurt, hvert sem litið var. Bær-
inn stóð á rennisléttri grasflöt
skammt fyrir ofan sjávarbakka,
framundan lá breið sandfjara, líkt og
forsalur að víðáttu hafsins, með góðu
bátalægi og uppsátri. Fyrir ofan bæ-
inn reis kjarri vaxin fjallshlíð með
háum, fagurlega mótuðum hamra-
beltum til beggja handa. Lítill, tign-
arlegur foss steyptist fram af hamra-
beltinu sunnan við túnið og rann í
læk, sem liðaðist blár og tær niður til
sjávar, spölkorn ffá bænum. Þama
var gott beitiland og skjólsælt og
skammt að róa á gjöfúl fiskimið.
Við byrjuðum á því að hressa upp
á húsakostinn eftir föngum og flutt-
um síðan vonglöð inn á nýja heimil-
ið. Bústofninn var tíu ær, ein kýr og
hryssa. En fyrsta árið, sem við
bjuggum á Sævarbakka tókst okkur
að festa kaup á bátkríli, sem varð
matarlitlu búi oft til bjargar.
Það yrði of langt mál hér, að ætla
að lýsa öllum erfiðleikum frumbýlis-
áranna, þeir voru margir og af ýms-
um toga, en uppgjöf var óþekkt hug-
tak í okkar ranni. Við eignuðumst
fimm dætur á jafnmörgum ámm en
svo kom langt hlé á barneignum.
Elsta telpan var orðin tíu ára þegar
Hildibrandur minn fæddist, en hann
var örverpið mitt. Dæturnar voru all-
ar tápmiklar og vinnufúsar. Þær byr-
juðu ungar að hjálpa til við búskap-
inn og virtust sérlega hneigðar fyrir
alla útivinnu. Um fermingu voru þær
famar að róa til fiskjar með föður
sínum og varð vel til fanga. Faðir
þeirra hafði mikið dálæti á þeim, |
enda vom þær hans önnur hönd til
flestra hluta. Þótt kreppa væri í land-
inu á þeim árum, sem dæturnar vom
að komast upp, lágt verð fýrir afúrðir
til lands og sjávar og lítil uppskera af
þrotlausu erfiði, voru þetta fýrir
margra hluta sakir, hinir mestu
ánægjutímar á heimili okkar. Fimm
hraustar, lífsglaðar dætur, virtust una
sér hið besta á fátlæklega kotbænum
undir hlíðinni, við bláan sæ. Einka-
sonurinn óx úr grasi og vakti bjartar
vonir.
Þrátt fyrir miklar annir, brugðu
dætumar sér oflt og tíðum á leik með
öðru æskufólki í sveitinni og sprettu
úr spori. Já, víst voru þetta ham-
ingjuríkir dagar.
En Adam var ekki lengi í Paradís.
Síðari heimsstyrjöldin skall yfir með
öllum þeim ógnum og skaðræði, sem
henni fýlgdi. ísland var hernumið.
Þótt við byggjum langt frá þessum
hildarleik, leið ekki á löngu þar til
áhrifin frá honum teygðu klærnar inn
í friðsæla kotbæinn okkar. Fréttir
bárust um mikla atvinnu syðra, á
vegum setuliðsins og skjótfenginn
gróða. Auglýst var í blöðum eftir
körlum og konum til hinna ýmsu
starfa. Tvær elstu dætur okkar voru
þá um tvítugsaldur, önnur orðin tutt-
ugu ára en hin á tvítugasta árinu. Þær
höfðu aldrei nokkurn tíma, hvorug
þeirra, borið það í mál að fara að
heiman en nú brá svo við að það
komst ekkert annað að hjá þeim en
drífa sig til Reykjavíkur í atvinnuleit.
Þær kváðust ætla að vinna sér fyrir
námsgjaldi og fara síðan í Kvenna-
skóla. A þeim tíma var það draumur
margra ungra stúlkna, að ganga þá
menntabraut. Við foreldrarnir, höfð-
um ekki efni á því, svona strax í lok
kreppunnar, að kosta þær í Kvenna-
skóla, en fúllan vilja til þess að
styrkja þær á þeirri braut, þótt síðar
yrði. Föður þeirra var það mjög á
móti skapi að þær færu í atvinnuleit
til Reykjavíkur, eins og málum var
þar komið. Hann vildi að þær leit-
uðu, að minnsta kosti fýrst, fýrir sér
á öðrum stöðum og bauð þeim alla
aðstoð sína í því efni, en þær hlust-
234 Heima er bezt