Æskan - 01.04.1982, Blaðsíða 23

ífsþróttur fuglanna er í samræmi
v'ð litskrúð þeirra og dillandi söng.
Líkamshiti þeirra er 40 til 43 stig, og
allir sem horft hafa á fugl á stuttu færi
^jóta að hafa tekið eftir, hvernig lík-
ami óans titrar allur í takt við öran og
ákafan hjartslátt hans. Slík vél hlýtur
aö ganga fyrir fullum krafti, enda er
Óað svo. Þegar fuglinn andar að sér
erst loftið ekki aðeins ofan í lungu,
en heldur áfram eftir ótal smáum loft-
*öum inn í loftbelgi, er fylla allt rúm í
'kama fuglsins, sem líffærin taka
ekki- Auk þess eru loftbelgirnir í sam-
andi við bein fuglsins, sem eru hol
'nnan, en ekki full af merg eins
°9 i öðrum dýrum. Þessir vara-
!’j°ftgeymar“ leggja til eldsneytið
1 'fsorku fuglsins, og stuðla jafnframt
a^ því að gera hann léttari á fluginu.
Kvenfuglarnir í hverri tegund fyrir
Sl9 verpa álíka mörgum eggjum:
rauðbrystingurinn þrem til fimm, krían
Veirn til þrem o. s. frv., en ef eitthvert
e99janna er tekið, verpa þær oft öðr-
arT1 i staðinn. Þessi „varasjóður
ynstofnsins" getur stundum verið
0 rúlega mikill. Fyrir fimmtíu árum var
e ýh frá því í tímaritinu The Auk, að
'n óefðu verið öll eggin nema eitt
Ja spætu nokkurri. Stuldurinn var
^ndurfekinn á hverjum degi þangað
^ ^ón hætti að verpa í skarðið. Þá
^ói hún verpt 71 eggi á 23 dögum!
afvælaöflun foreldranna handa
ungunum getur verið ótrúlega fyrir-
hafnarsöm. Ungar sem eru að byrja
að fljúga éta stundum meira en þyngd
sína á sólarhring. Dr. Arthur A.
Allen, prófessor við Cornellháskóla,
segir frá því að taldar höfðu verið
matfangaferðir músarrindilsmóður
frá sólarupprás til sólarlags. Hún fór
1217 ferðir.
Hvernig fer fuglamóðirin að því að
ákveða, hvaða unga hún eigi að fæða
í hvert skipti? Náttúran hefur ieyst
þann vanda með því að innrétta kok
unganna þannig að þeir eru þeim
mun lengur að kyngja sem þeir hafa
fengið meira í magann. Móðirin lætur
matinn í ginið á einhverjum unganna,
og ef unginn gleypir ekki bitann strax,
tekur hún hann aftur og setur í ginið á
öðrum. Unginn sem gleypir bitann
strax er svangur.
Af því að fuglarnir hafa engar tenn-
ur verða þeirr að „tyggja" fæðuna
í fóarninu, sem er hluti af maganum. j
því eru vöðvaþykkildi, sem mala fæð-
una líkt og korn milli kvarnasteina, auk
þess sem meltingarvökvarnir eru
mjög sterkir. Þeir gleypa líka sand og
smásteina, sem setjast í fóarnið og
hjálpa til að mylja fæðuna. Æðarfugl-
inn gleypir til dæmis heila skelfiska og
krabbadýr og mylur skeljarnar í fó-
arninu svo að þær verða að fínum
kalksandi.
Eins og flest villt dýr eru fuglarnir
gæddir ýmsum skynjunarhæfileikum,
sem manninn skortir alveg eða eru
mjög lítið þroskaðir hjá honum.
Merkilegastur þeirra er ef til vill næm-
leikinn yfir áttum. Menn hafa getið
þess til, að fuglarnir skynji segul-
strauma jarðarinnar, séu eins konar
lifandi áttavitar. Eitt sinn voru teknar
sjö svölur nálægt hreiðrum sínum í
Bremen í Þýskalandi, þær merktar
með rauðum lit, farið með þær íflugvél
til Croydon á Englandi og sleppt þar.
Snemma næsta dag voru fimm þeirra
aftur komnar í hreiðrin sín í Bremen.
Hvar er Hollendingurinn fljúgandi?
23