Æskan - 01.08.1988, Blaðsíða 26

Rithöfundakynning
Stefán Jónsson
í 2. tbl. á þessu árí kynntum uið Steján
Jónsson ríthöfund og biríum kuæði ejtir
hann. Þá varsagt við hæji að Jjalla um verk
hans í tveimur tölublöðum - og nú er komið
að síðari hlutanum.
Steján Jónsson var qfkastamikill ríthöj-
undur. Hann samdi tólj skáldsögur og tvö
smásagnasöjn Jyrír börn og unglinga. í öll-
um sögum Stejáns eru mikil tiljinningaleg
átök og sviptingar. OJt eiga söguhetjur erjitt
uppdráttar, Jjölskyldubönd haja gliðnað,
ástvinir Jallið Jrá, söguhetja kennir sárt
vanmáttar og einstæðingskapar, er upp-
reisnarqjörn, þijósk og stolt. En hlýjar til-
Jinningar blunda jajnan í bijósti hennar og
atvik og aðrar persónur vekja þær og hlúa
að þeim.
Stíll Stejáns er lipur og leijtrandí kímni
ætíð skarnmt undan; sögurnar eru því ákaj-
lega skemmtilegar. Frásagnarháttur hans
er sérstæður og skilur hann glöggtJrá öðrum
höfundum. Endurtekningar, sem víða má
Jinna, skerpa Jrásögnina og breiða sérstak-
an blæ yfir hana:
Mölvaður karlinn!
Meira þurjti ekki að segja. í þessum
tveimur orðum Jólst allt það, sem hægt var
um JóseJ að segja, bæði gott og illt. Bölvað-
ur karlinn. Hann gat gjarnan endurtekið
það, og alltajJólst hin sama saga í orðun-
um. Svona getur stundum löng saga Jalist í
aðeins tveimur orðum.“
(Margt getur skemmtilegt skeð; bls. 12)
„Síðan var ekkert meira um þetta Jengist.
Málið var úr sögunni. Reyndar er ekkert
mál úr sögunni, sem einu sinni hejur orðið
að máli. Það heldur ájram að vera til. Þetta
mál hélt ájram að vera til í hug Júlíusar.
Hann undi ekki málalokum
(Margt getur skemmtilegt skeð; bls. 174)
Persónur eru iðulega margar í sögum SteJ-
áns og hann gerír þeim öllum góð og skýr
skil, einfaldar aldrei heldur sýnir að í til-
JinningalíJi allra tekst á gott og illt og hefur
ýmist betur; persónuleiki Jólks er margræð-
ur - einnig barna.
Um sögur Stejáns má ríta langt mál og
haja margir gert. Hér skal látið nægja að
tæpa á Jáum atríðum. Þá sem lesa þann
stutta kajla, sem hér Jer á ejtir.jýsir ejlaust
að kynnast verkum þessa viðurkennda
listamanns máls og stíls.
Ritsajn Stejáns Jónssonar kom út öðru
sinni íjyrra (Útg.: ísajoldarprentsmiðja) og
Jæst því í bókaverslunum. Það er að sjálf-
sögðu einnig til í bókasöjnum.
Júlíus sterki
í sögunni, Margt getur skemmtilegt skeð,
segir Jrá Júlíusi Bogasyni, Reykjavíkur-
dreng, syni götunnar, sem hejur veríð ráð-
stafað í sveit í Litla-Dal ,svo að hann mætti
vaxa hér að viti og þroska
Faðir hans er skipstjórí og því löngum að
heiman. Júlíus hejur misst móður sína og
honum lyndir ekki við taugaveiklaða
stjúpu.
Júlíusi Bogasyni þykir um nokkurn tíma
illt að vera kominn í sveit. Hann reynir að
strjúka ejtir missætti og vonbrígði og tekst í
annað sinn en ersendur til baka.
í Litla-Dal eru aðeins hjónin, JóseJ og
Þóra. Þau reynast honum vel og þar kemur
að Júlíusi ,sterka“, sem JóseJ kallar svo.Jer
að þykja vænt um þau þó að honum haji
þótt Þóra „leiðinlega góð“ og JóseJ haji í
huga hans veríð „bölvaður karlinn“.
En í sveitinni er líka sú sem vekur hlýjar
tiljinningar í brjósti Júlíusar Bogasonar:
Sigrún Jónasdóttir.
,Hjá þeirrí stúlku varjegurðin allsráðandi
því að þar var ekkert annað til.“
Júlíus á löngum erjitt með sig. HannJinn-
ur til einstæðingskenndar, er skapmikill og
Jljóthuga. Hann vill sýna að hann sé svalur
ævintýramaður en er þó í rauninni lítill í sér
og gjarn á að hlaupa Jrá vandanum.
Hann bregst illur við í umkomuleysi sínu,
hejnir sín með óþokkabragði á keppinaut
um hylli Sigrúnar, dáðum dreng í hópnum.
Hann tekur Júlíus þó í sátt:
,pú mátt reiða þig á, að ég vil miklu Jrem-
ur vera vinur þinn en óvinur. Ég held að þú
sért mjög góður strákurþráttjyrír allt.“
OgJúlíus sýnir sínar góðu hliðar, ávinnur
sér traust og er kosinn gjaldkerí í skólajé-
laginu. Hann á uppástungu að því að geja
gömlum manni og blindum, Gunnarí á
Kömbum, útvarpstæki því að tæki hans
hajði bilað.
Haldin er skemmtun og ajlað Jjár til að
kaupa tækið en áður en hugmyndin verður
að veruleika Jellur Gunnarjrá. . .:
Pað var leiðinlegt þetta með hann Gunnar
gamla í Kambi. Pað hefði verið svo gaman a
geta glatt hann, áður en hann dó. Karlangmn
gat víst ómögulega lifað lengur, svo að uffl
þetta þýddi víst ekki að fást. Hér sat nu
Gunnar dóttursonur gamla Gunnars, sat her
með rauðan hausinn, stórar freknur og augu>
sem voru svo vatnsblá, að manni gat jarn
fundist, að hann ætti enga sök á þessu he
ur. Hann hefði þó ef til vill getað sagt afa sín
um, hvað til stóð, svo að gamli maðurinn
vissi það, áður en hann fór inn í eilífðma-
Hann hefði getað sagt honum það, þeSar
hann sá hvað verða vildi. Þetta gerði Gunnar
ekki. Þess vegna tóku börnin fyrir það ma 3
næsta fundi félagsins. Þeim fannst, að Gunn
ar hefði vel getað gert svona lítið. Honum bar
eiginlega skylda til að líta á sig sem fulltrua
fyrir félagið við þennan atburð. En Gunnar
átti sínar afsakanir. Hann tók þetta mjög a
varlega, hugsaði mál sitt vandlega, - °S Pa
var heldur ekki hans sterka hlið að segja nnlU
rólega:
Hann dó bara þegjandi og hljóðalausU
hann afi. Ég kom inn í herbergið til hans, °S
þá lá hann aftur á bak í rúminu sínu. Ég s;!;
að það var eitthvað að honum, svo að ég geK
til hans og spurði: Ertu dauður, afi? Mér daú
samt alls ekki í hug, að hann væri dáinn, Þu
að þá hefði ég heldur ekki spurt hann svona-
Hann var heldur ekki alveg dauður, en sV°
dó hann klukkutíma síðar.
Gunnar horfði niður í borð sitt, er hann
hafði lokið þessari ræðu, og þá sagði enginn
neitt. Júlíus Bogason fann, að Gunnar sag
satt. Hann hafði samúð með Gunnari og vn 1
koma honum til hjálpar, enda þótt Gunnar
hefði á sinni tíð sent hann niður í undirdjup
in.
Mér finnst engin von, sagði Júlíus
son, að Gunnar færi að grenja það inn í
á hálfdauðum manni, að við ætluðum a1
honum útvarpstæki.
Formaðurinn, sem sat við kennaraborði ;
strauk yfir dökkt hár sitt hvítri, grannr*
hendi og brosti. Þá var það, að Dísa litla ir
Höll, yngsta dóttir séra Þorláks, tók til máls 1
fyrsta sinn á fundi.
Ég er viss um, sagði Dísa, að þetta ger*r
ekkert til. Hann Gunnar gamli veit það árel
anlega núna, hvað við ætluðum að gera. Eg
viss um, að hann gleðst yfir því, þó að hann
sé dáinn. ,
Allir viðstaddir fundu, að þetta hlaut a
vera satt, og þetta var líka ákaflega gáfule?3
sagt, þó að Dísa væri óvön ræðuhöldum- ^
ir viðstaddir fundu, að það er ekki allt undn
því komið á fundum að tala sem mest og 01
ast. Hitt er meira virði að segja eitthvað, sen|
vit er í. Fundarmenn litu til Dísu, en hún sa
í sæti sínu við gluggann, horfði niður
gaupnir sér og var mjög rauð í framan, en
er ekki hægt að komast að svona gáfulegrl
niðurstöðu erfiðislaust.
Ég sting upp á því, að við leggjum penfflS
ana í sjóð og geymum þá til vors, þá geturn
við farið í skemmtiferð fyrir þá, sagði einh'L
Boga'
eyrað
ð geía