Æskan - 01.04.1993, Qupperneq 23

hjólin væru lökkuð aftur og aftur.
Segja þeir sem þá unnu á verk-
stæðunum að hvert hjól hafi enst
mun lengur í þá daga en nú og var
þess vel gætt að þeim væri haldið
vel við.
HJÓLAÐ UM REYKJAVÍK
Skreppum aðeins aftur í tímann,
til áranna rétt áður en seinni
heimsstyrjöldin skellur á. Þá sást
mikið af hjólum á götum Reykjavík-
ur. Læknar, verkamenn og rukkarar
notuðu reiðhjólið mikið og svo
hópur af ungu fólki sem notaði
stór, svört sendisveinahjól við
vinnu sína. Þetta voru sendisveinar
sem fóru með mjólk, brauð og alls
konar varning til fólks sem vildi fá
vörur heim til sín. Sendisveinarnir
voru á hjólunum allt árið og voru
flestir í vinnu hjá Mjólkursamsöl-
unni og verslun Silla og Valda. Silli
og Valdi höfðu t.d. á sínun snærum
16 sendisveinahjól sem voru á sí-
felldum þönum allan daginn.
Einnig var, eins og enn þann dag í
dag, vinsælt að bera út blöð á hjóli.
Hjólafélög héldu áfram að birtast
eftir að frumkvöðlarnir í Hjóla-
mannafélagi Reykjavíkur höfðu rið-
ið á vaðið á „hjólhestum" sínum en
það voru reiðhjól yfirleitt kölluð hér
áður. Eitt þeirra var sérstaklega öfl-
ugt og auk þess að hjóla til Þing-
valla og upp að Elliðaám hélt sá
klúbbur oft dansleiki á Lækjartorgi
þar sem líka var farið í leiki sem ef-
laust hafa verið skemmtilegir á
löngum sumarnóttum.
Eftir að bílar urðu algengari þá
varð sífellt minna rúm fyrir hjól-
reiðamenn. Það var ekki fyrr en
þegar „heilsubylgjan" kom til ís-
lands fyrir 15-20 árum að hjólreið-
ar urðu vinsælar aftur. Ómar Ragn-
arsson fór til dæmis um á litlu hjóli
sem hann gat brotið saman:
V „Ég get ekki neitað því að ég hef
spriklað talsvert um ævina og hef
alla tíð haft áhuga á íþróttum.
Sannleikurinn er sá að mér Kður illa
ef ég hreyfi mig ekki eitthvað. Nú
eru íþróttaæfingar mínar aðallega
fólgnar í því að hjóla í og úr vinn-
unni. Ég á lítið reiðhjól, sem má
brjóta saman. Ekki fer hjá því, að
hjólreiðamaður veki eftirtekt. Ég
man, að Austfirðingar ráku upp
stór augu, þegar ég kom hjólandi,
er ég átti að fara að skemmta á
Hallormsstað, var ekki laust við, að
þeim fyndist maðurinn skrýtinn.
Annars er það mín skoðun að fátt
sé eins hressandi og hjólreiðar.
Með reiðhjól, úlpu og stígvél eru
þér flestar leiðir færar.“
(íþrvMilaðið desember 1970, bls. 235)
Árið 1980 urðu svo 10 gíra hjólin
feiknavinsæl. Það voru haldnir
stóreflis hjólreiðadagar ár eftir ár.
Ungmennafélag íslands stóð fyrir
hjólreiðaferð hringinn í kringum
landið og tóku þátt í henni mörg
þúsund manns. Keppnishjólreiðar
urðu mjög vinsæl íþróttagrein sem
enn þá er keppt í. Reyndar var
fyrsta keppnin haldin á þjóðhátíð í
NOKKUR ÁRTÖL
helstu atburöa
hjólreiöasögunnar hérlendis:
-1890 komu fyrstu reiðhjólin til íslands.
- 1897 var fyrsti hjólreiðaklúbburinn hérlendis
stofnaður, Hjólmannafélag Reykjavíkur.
- Fyrsta hjólreiðakeppni hérlendis var haldin á þjóð-
hátíð 1898.
-1916 fór sá fyrsti, sem vitað er um, frá Borgarnesi
alla leiðina til Akureyrar á hjóli. Fálkinn var stofnað-
ur.
-1924 var Hjólreiðafélag Reykjavíkur stofnað.
-1925 var Örninn stofnaður.
- Horace Dell frá Bretlandi fer yfir hálendið,
Sprengisand, árið 1933 á nýfægðum svörtum lakk-
skóm.
-1934 var Sendisveinafélag Reykjavíkur stofnað.
- 1951 var íslandsmót í hjólreiðum haldið á Akra-
nesi.
-1952 fóru tveir íslendingar yfir landið, m.a. Gæsa-
vatnaleið, á hjólum sínum (gíralausum).
-1980 var árið þegar heilsubylgjan skall á íslandi af
fullum þunga.
-1981 var komin öflug keppnisdeild í götuhjólreið-
um og nú var Alþingi búið að leyfa fólki að hjóla á
gangstéttunum.
-1989 eru fjallahjólin komin.
-1992 erfarið í fyrsta sinn yfir Vatnajökul á hjólum.
Reykjavík 1898 og síðan hefur ver-
ið keppt öðru hverju í hjólreiðum.
Segja má að nokkurs konar hjóla-
bylting hafi orðið upp úr 1980 en
síðan þá hafa yfir hundrað og sjötíu
þúsund (170.000) reiðhjól verið
flutt inn til landsins.
FJALLAHJÓL OG FERÐALÖG
Fjallahjólin, sem er nýjasta æðið,
komu um vorið 1989. Á landbún-
aðarsýningu það ár var sýning og
kennsla á hjólabretti og fjallahjól
sem þá voru alger nýjung hérlend-
is. íslendingar höfðu fram að
þessu ekki séð fjallahjól nema hjá
útlendingum sem koma á ári hverju
til að ferðast um ísland á vel útbún-
um fjallahjólum.
Ferðalög á hjólum á íslandi hafa
alltaf verið algeng. Til eru heimildir
um ferðalög frá Borgarnesi til Ak-
ureyrar og að Laugarvatni. Sá
fyrsti, sem fór þvert yfir ísland (-
Sprengisand), var frá Bretlandi en
hann hjólaði þetta árið 1933. í kjöl-
farið komu svo margir íslenskir
hjólreiðamenn sem þreyttu kapp
uppi á hálendinu. Núna er farið um
allt á hjólum (þó vonandi alltaf á
vegum og merktum slóðum). T.d.
fór hress hópur frá félagsmiðstöð-
inni Árseli þvert yfir landið fyrir
nokkrum árum og í fyrra fóru
nokkrir strákar þvert yfir Vatnajökul
og skulum við láta Sigurstein Bald-
ursson, einn leiðangursmanna,
eiga síðasta orðið í þessu greinar-
korni um sögu reiðhjólsins á ís-
landi:
„Það er mjög óvenjuleg tilfinning
að hjóla svona í næturhúmi á miðj-
um jökli sem virðist aldrei ætla að
taka enda. Fjarlægðaskynið brengl-
ast og ég man sérstaklega eftir því
að við höfðum Kverkfjöllin fyrir
augunum í fjóra daga. Stundum
leið manni eins og hjólandi á rúllu-
bandi, fannst fjöllin ekkert nálg-
ast.“
(Jöklafararnirhjólandi“-3T bls. 65)
Útdráttur úr sögu reidhjólanotkun-
ará íslandi-
eftir Óskar Dýrmund Ólafsson
sagnfræðinema í Háskóla íslands.
Æ S K A N 2 3