Muninn - 01.03.1964, Blaðsíða 9

Hugleiáingar á föstunni
Við erum öll ógnar breysk. Við vonum,
•elskum, hötum, fyrirlítum og dæmum,
sem allt eru mannlegir eiginleikar.
Við skiptumst á skoðunum og látum í
ljós álit okkar á ýmsu eða ýmsum, og oft-
ast er það álit okkar markað af áhrifum
frá öðrum eða einhverju, sem við höfum
kynnzt, lesið o. s. frv. Þannig fáurn við
stöpulinn undir þroska okkar fyrir áhrif
frá þeim, sem uppi hafa verið á undan okk-
ur eða sem eldri eru, og vöxtur þeirra og
viðgangur er sá grundvöllur, sem við byggj-
um tilveru okkar á. — Segja má, að okkar
kynslóð sé samruni allra tíma á undan, eins
og allar aðrar kynslóðir á undan okkur, og
til okkar renni áhrifin af öllum þeim um-
brotum, sem með mannkyninu hafa verið.
— Orsakir og afleiðingar einstakra hug-
sjónastefna, afglöp eða afrek þjóða eða
voldugra einstaklinga o. s. frv. er sú dýr-
mætasta reynsla, sem okkur er fengin, og á
henni eigum við að byggja upp örugga
framtíð hagsældar og friðar. Sú krafa hlýt-
ur því að beinast til okkar kynslóðar, að
hún auki andlegan þroska sinn og skilning
á ólíkum lífsviðhorfum og skapi heilsteypt-
ari og kærleiksríkari samfélagsanda.
Á öllum tímum sögunnar hafa verið
uppi andans jöfrar, sem hafa lyft sér upp
úr fjöldanum og þotið langt fram úr hon-
um í hugsun. Þá hrærðist almúginn í hjá-
trú, og enginn grundvöllur var fyrir, að
hann yrði vakinn í einni svipan af fáfræði-
móki sínu. En tímarnir hafa liðið og sjón-
arsvið mannkynsins víkkað. Gamlar kenni-
setningar hafa þokað fyrir nýjum kenning-
um, og þannig eru sífelldar þróunarbreyt-
ingar í ýmsum myndurn, bæði á hinu and-
lega og efnislega sviði. — Lítum við á hin-
ar efniskenndu breytingar á lífsháttunum,
sjáum við, að það er einungis fyrir verk
fárra manna, að náðst hefur slíkur árangur
í tækni og alls kyns verklegum framkvæmd-
um. — Fjöldinn er einungis þiggjandi upp-
finninganna áreynslulaust, en hagnýting
þeirra til aukinnar velferðar allra þjóða er
of mikið hindruð af skoðanaágreiningi eða
eiginhagsmunastefnum, sem virðast ein-
kenna margar stjórnmálastefnur í fram-
kvæmd. — Miklir hugsuðir hafa tjáð hug-
sjón sína og hópað saman alþýðunni undir
merki hennar. En hefur ekki hugsjónin
sjálf glatazt í hringiðu fjöldans — alloft?
Hafa ekki unnendur háleitustu kenninga
oft breytzt í grimma ofstækismenn og gagn-
legustu uppfinningum verið breytt í morð-
vopn, sem menn drepa meðbræður sína
með til þess að lifa betra lífi sjálfir, en
þykjast gjarna berjast fyrir köllun sinni,
landi og þjóð?
Ósjálfrátt vaknar sú spurning, hvort
mannkynið hafi í raun og veru þroska til
að kunna að njóta þeirra ávaxta, sem hin
miklu stórmenni þess hafa gefið því, og sem
hafa þroskazt með því. Hinn þungi lífsklið-
ur líðandi stundar berst úr öllum áttum
að eyrum okkar, og til þess að svar okkar
við spurningunni megi verða jákvætt, meg-
um við ekki láta hann virðast okkur tákn
hins fallvalta og takmarkaðrar getu hins
mannlega, heldur tákn lífsorkunnar og
hins margbreytilega tjáningareðlis manns-
ins, og jafnframt verðum við þá þess full-
viss, að lífið hefur sinn tilgang.
Hjá þjóðunum og fólkinu eru stöðugar
breytingar, og menntun og menning eru
orð, sem eru farin að ná til alþýðunnar.
Þau eru eign hins siðmenntaða manns, og
krafa nútímans hlýtur að vera sú, að þau
séu skilin rétt. Þróunin verði sú, að sem
flestir nái þroska til að skilja, hvað um sé
að ræða, og þá er grundvöllur fyrir, að
efnahagslegt jafnt sem andlegt menningar-
líf blómgist. — Vissulega hefir okkar þjóð-
muninn 65