Heimilisblaðið - 01.05.1938, Blaðsíða 9

HEIMILISBLAÐIÐ
73
Fariseinn og tollheimtumadurinn
Ræða flutt að Skarði af sr. Ó. V.
»Tveir menn gen<>u upp í helgidqminn
til að biðjast. fyrir«. — Annar aðallega til
að þakka; hinn eingöngu til að biðja.
Pað þótti og þykir enn meða.1 Gyðinga
tilhlýðilegt cg skylt, að ganga sem oftast
upp eða inn í helgidóminn, musterin þeirra,
stærri og smærri, til að biðjast fyrir; en
alveg sjálfsagt ef unt er fyrir sannan og
góðan Gyðing, á helgideginum þeirra —
saþbatsdeginum. Sama hefir líka átt, og
á sér einnig enn stað, mleða.1 Múhameðs-
trúarmanna, og svipað einnig meðal ka-
þólskra kristinna manna, að það þótti og
þykir í alla s.ta,ði eðlilegt og uppbyggilegt,
að hver heimsæki sinn helgidóm sem oft-
ast til að biðjast íyrir, einkanlegast þó á
helgidögum; og eins, hvenær sem. eitthvað
sérstakt og miklu varðandi bar eða ber
að höndumi: blítt eða strítt.
Hið sama, eða mjög svipað, hefir og mátt
segja, og má enn segja, um flest annað
kristið fólk á öllum öldum og alstaðar, einn-
ig meðal iútherskra manna, sér í lagi á
heittrúartímfum, eða þegar og- þar, sem
trúarlífið hefir verið eða er alvarlegt, ein-
lægt, og lifandi.
En jafnvel um heiðingjana hefir mátt
og má enn segja nokkuð svipað: Þeir hafa
líka allir alstaðar og alt af átt, og eiga enn,
sína guði, sín átrúnaðarvöld, og sina helgi-
dóma, til þess að ganga inn í og biðjast
fyrir í. Peir hafa líka allir, hver sína þörf
og þrá til æðri máttarvalda, máttugri, vitr-
ari qg fullkomnari en þeir eru sjálfir, og'
leita þeirra því bæði sjálfrátt, og ósjálfrátt,
bæði leynt og ljóst. Pessa sömu guðs- og
bænarþörf og þrá höfðu einnig vorir heiðnu
íslenzku forfeður, eins og sögurnar um þá
og af þeim glögglega herma. Og svo rík
var í þei,m mörgum þessi þörf og þrá,
ásarnt mikilli spekt og mannviti með djúp-
hyggju, að þeir smám saman leituðu og
komust, eins og sjálfkrafa, af lægra stigi
trúar og tilbeiðslu á hærra stig, unz komið
var að æðsta stiginu: trúar- og tilbeiðslu-
stigi Jesú Krists, er þeir þá fundu á sér
og skildu, að vera mundi efsta og æðsta
stigið. Ötilkvaddir og ótilneyddir reyndu
þeir þá margir, einkum þeir vitrustu og
beztu að hefja sig upp á þetta stig og
standa á því, af frjálsum hug og vilja, og
vinna aðra með sér; þangað til |>eir loks
allir féllust, á, að þetta, stig myndi þeim,
hverjum einum og öllum saman, verða holl-
ast og hjálpsamilegast. jafnt þessa heims
og annars. Og síðan glæddist, skírðist og
rótfestist kristileg trú og tilbeiðsla í hug-
um; og hjörtum fqrfeðra vorra og hefir við-
haldist yfirleitt með þjóð vorri alt til þessa,
meir eða minna frísk og lifandi til sam-
svarandi lífsbóta og blessunar. Já, þannig
hefir gengið til hér, og þannig einnig al-
staoar annarsstaöar frá upphafi vega, að
Guðs-trúar- og tilbeiðsluþörfin hefir verið
meðfædd og fylgjandi hverri mennskri
manneskju frá lægsta til hæsta þroska-
stigs, enda þótt trúar og tilbeiðsluhvötin
og tilefnið hafi verið og sé einatt mismun-
andi, ýmist þakklætiskend eða hjálparþörf.
Engin manneskja — ekki ein einasta —-
hefir alt, af verið, né getur alt af eða í öllu
verið sjálfri sér nóg, né alt af fundið alt
á valdi sínu, né algerlega trúað og reitt sig
á »eigin mátt og meg'in«. Jafnvel ekki hinn
sérgóði og stolti Farisei; jafnvel ekki hinn
mesti meðlætismaður þessa, heims, kemst
hjá að finna og kannast við, að meðlætið
er ekki alt honum einum að þakka, eða
kostir hans og verðleikar, heldur einnig
máttugri völdum og æðri stjórn — valdi
og stjórn sikaparans; og þetta leiðir hann
þó til að þakka, a. m. k. líkt og Fariseinn,
ef ekki vill betur. En alt af munu þeir hafa
verið, og vera fáir, þeir meðlætismennirnir,
sem alt af höfðu eða hafa alt á eigin valdi,
eða aldrei amaði eða amar neitt að; og »eng-