Heimilisblaðið - 01.12.1971, Qupperneq 5

w* JólíThule
Hvernig eru jólin lialdin hátíðleg í liinni eilífu nótt gramlenzka vetr-
arins •— í tjöldum Eskimóa í heimskautshéruðunum, í kofunum á
litlu bólsiöðunum við strendurnar og meðfram jaðri óbyggðarinnar?
Rithöfundurinn Axel Beck, sem starfað hefur árum saman sem lceknir
í héruðunum Thule og TJpernavik, segir frá jólunum á Grœnlandi,
eins og hann hefur lifað þau.
Jólin standa alveg fram að páskum, segj-
um við í Danmörku, en á Grænlandi væri
hæfilegt að segja, að jólin hefjist um páska-
leytið — að minnsta kosti mjög norðarlega,
þar sem vegalengdir eru miklar, sambandið
við unilieiminn af skornum skammti, og þar
sem yfirleitt verður að hugsa langt fram í
tímann til þess að ná því, sem keppt er að.
Hvenær enda þau svo, jólin kæru ?
A stað einum á jarðarhnettinum, þar sem
borgarísjakarnir fljóta eins og skrauthlið
og voldugar hallarrústir í nánd og eins og
litlir sykurmolar langt úti, þar sem upp-
landsísinn liggur eins og voldugur, þrúg-
andi hnefi yfir mestum hluta þurrlendisins,
og þar sem menn hafa snjó fyrir augum
meiri liluta ársins, finnst mönnum stund-
um, að jólin taki aldrei enda. Að minnsta
kosti er jólablærinn aðeins rofinn þær fáu
vikur, sem vatn er í ánni, og snjólausu blett-
irnir þiðna í tíu sentimetra dýpt til þess
að veita vaxtarskilyrði draumsóley, dúfu-
jurt, fífu og öðrum þeim fáu jurtategund-
um, sem finnast svona langt norður frá.
Bn fólkið ? Með fram hinni 5—600 km
löngu strönd Thule-héraðsins búa um þrjú
hundruð manns á litlum bólstöðum með
tveim—þrem húsum, á tjaldstæðum, þar
sem eitt eða tvö tjöld eru reist eitt vor,
eða í sjálfum „höfuðstaðnum“, Thule, sem
var fluttur fyrir nokkrum árum frá gamla
staðnum í miðju héraðinu vegna amerísku
flughafnarinnar. Það var þar, sem Knud
Rasmussen stofnaði hina fyrstu verzlunar-
stöð sína, í skjóli við Thulefjallið. Nú stend-
ur Thule á indælum stað sólarmegin í hin-
um langa Kangerdlugsuak-firði. Staðurinn
hét áður Kranak.
Þetta fáa fólk, á þessari löngu strand-
lengju, eru hinir eiginlegu heimskauts-Eski-
móar, heimskauts-hálendingarnir, eins og
enskir hvalveiðimenn kölluðu þá á sínum
tíma. Þeir eru einn kynstofn, má segja, en
sé manni að einhverju leyti kunnugt ætt-
erni þéirra, verður það ljóst, að þeir eru
miklu fremur ein stór fjölskylda. Það er
það, sem veldur því, að það er eins og þeir
sýni miklu meiri samheldni, miklu meiri
tillitssemi hver til annars, meiri hjálpsemi
en venjulegt er annars staðar á jörðinni.
Nú, jæja, ef til vill veldur náttúran, hinar
löngu sleðaslóðir, einmanaleikinn, stundum
tilfinningin af að vera yfirgefnir hér í
óbyggðinni, einhverju þar um. Bn tími eins
og jólin einkennist sérstaklega af fjölskyldu-
tilfinningunni, af samkenndinni, af þessu,
að vera aðeis svolítill hópur manna í óend-
anlega stóru landi íss og myrkurs. Jólin í
Thule er tími hinna miklu samfunda, hinna
mestu á árinu, og þá þarf að undirbúa vel,
ef allt á að takast vel til.
Það eru margir munnar að metta, ekki
aðeins börn og fullorðnir með mikla matar-
græðgi eftir margra daga og nátta ferð í
kulda, heldur einnig þeir, sem allt veltur á,
hinir dásamlegu Eskimóahundar, beztu
dráttardýr í heimi. Það eru þrír hundar í
héraðinu á hvern mann, sem maður hittir,
og þegar maður veit, að hver þeirra getur
dregið 25—50 kíló á eftir sér á sleðanum
og farið 100 km á dag, dögum saman, eftir
að hafa fengið einu sinni mat á kvöldin,
þá er auðskiklið, að það verður að vera
hægt að bera vel á borð fyrir hundaeykin,
þegar þau komast loks á áfangastað í jóla-
matinn.
Nei, það er ekki hægt að byrja of snemma
á jólaundirbúningnum.
HEIMILISBLAÐIÐ
225