Heimir - 01.03.1914, Qupperneq 24

144
H E I M I R .
sér vœri níðingsverk. Og því síður er skiljanlegt, hvers vegna Þýzka-
iand tekur tii vopna og ræðst á Frakkiand. En ]>að er ekki nýtt að
næstu tiidrögin að stórum stríðum eru smá og að önnur meiri til-
drög iiggja hálfhulin á bak við. Svo var ]>að í ófriðnum mikla milli
Erakka og Þjóðverja 1870. Deiluefnið, sem stríðið reis út af var ]iað
að Frakkar vildu ekki að maður af Hohenzollern-ættinni sæti í
hásæti Spánar. Og þegar sá sem liásætið var boðið neitaði að taka
boðinu kröfðust |>eir, að Þjóðverjar lofuðu að cnginn af þéirri adt
skyidi uin aldur og æfi verða konungur á Spáni. En ]>etta var
ekkert annað en hinn venjulegi fyrirsláttur stjórnmálamannanna.Ra-
l>óieon þriðji, sem þá var konungur Frakklands vildi leggja út í stríð
til ]>ess að reisa við orðstír sinn, sem var í hnignum. Hann liélt að
sér væri óhætt á móti Prússum, en |>ar skjátlaðist lionuin, og í þeim
ófriði liiðu Frakkar þann ósigur, sein ]>eir hafa enn ekki gleymt.
Hin dýþri tildrög til stríðsins, sem nú stendur yfir, er að finna
í afstöðu Norðurálfuþjóðanna hverrar gagnvart annari. Það er
naumast rétt á litið að hervaldsflokkurinn á Þýzkalandi með keis-
arann í broddi fylkingar sé einn valdur að ófriðinum. Að vísu er
sjálfsagt vafasamt, hvort l>etta stríð liefði átt sér stað, ef sá flokkur
væri ekki jafn voldugur og liann er; en flokkurinn er ekki það sem
hann er að ástæðulausu. Afstaða þjóðanna, sem taka þátt í stríð-
inu—afstaða, sem á rætur í sögu þeirra á undanförnum öidum, er
þannig, að ekki þurfti nema lítilsháttar misklíð til þess að til ófrið-
ar drægi, meðan friðarhreyfingin var ekki nógu sterk til að mega sín
betur en hervalds-andinn; og enn er langt frá því að svo sé.
Slavneski þjóðbálku'rinn í austurhluta Norðurálfunnar hefir
um iangan aldur verið í uppgangi. Veldi Rússa hcfir stöðugt farið
vaxandi síðan á dögum Péturs mikla- Þjóðverjum og þýzka hlut-
anum í Austurríki hefir lengi staðið ótti af þei-m vexti; og sérstak-
iega af þeirri hreyfingu meðal siavnesku þjóðanna: Rússa, Serba o.fi.
sem pan-slavísmi nefnist, og sem á íslenzku mætti ncfna allsherjar
yfirráð Slava. Hreyfing ]>essi var upprunalega liókmentalegs eðlis,
þó undarlegt megi virðast, og þýddi l>að að allar slavnesku ]>jóðirn-
ar sameinuðu sig með einu bókmentamáli. En með tímanum fékk
hugmyndin pólitiskan tilgang og nú er það allútbreidd skoðun
meðal slavnesku ]>jóðanna að þær geti orðið sameinaðar í eitt stórt
heimsveldi, sem geti boðið öllum byrginn. Þessi liugmynd er auð-
vitað ekki liættulaus fyrir Austurríki, því alhnikill hluti landsbiía