Kirkjuritið - 01.04.1955, Page 12

Tyrkjaránið og gröf séra Jóns píslarvotts,
Þótt mörg aldan þung og há hafi brotnað á Eyjunum, þá
mun þó mega telja þá ölduna þyngsta, sem féll yfir þær, þegar
Tyrkir fóru hér yfir dagana 16.—19. júlí 1627, og munu þau
hryðjuverk, sem þeir unnu hér og áreiðanlegar heimildir eru
fyrir, seint gleymast öldum og óbornum. — Þeir saurguðu og
svívirtu kirkjuna hér, Landakirkju, sem stóð þá þar, sem eru
kölluð Fornu-Lönd, en nafninu, Landakirkja, hefir kirkjan
haldið síðan, þótt tvisvar hafi hún verið sett annars staðar
á síðari árum. Þegar þeir höfðu saurgað þann helga stað, lögðu
þeir eld í hana og brenndu til ösku. Var þá kirkjulaust hér
í 4 ár og kirkja ekki reist aftur fyrr en 1631 í kirkjugarði
þeim, sem nú er notaður. Þeir líflétu annan prestinn, sem
hér var, göfugmennið séra Jón Þorsteinsson sálmaskáld, á
Kirkjubæ, en tóku hinn prestinn, séra Ólaf Egilsson, höndum.
Þann prest bundu þeir á höndum og fótum, og lömdu svo
miskunnarlaust, að nærri lá lífláti. Þeir ætluðu með þeirri
barsmið að fá hann til að afhenda þeim fé, sem þeir hugsuðu,
að hann hefði undir höndum, en svo reyndist ekki. Séra Ólafur
kom hingað á næsta ári eða 6. júlí 1628. Var hann sendur
heim í þeim tilgangi, að afla fjár, sem nota átti sem lausnar-
gjald fyrir fangana, sem teknir höfðu verið og fluttir voru
til Algier. Sú söfnun gekk illa. Þó munu um 30 fanganna hafa
verið leystir út, og komu þeir til landsins tíu árum síðar eða
1637. í þeim hópi var Ásta, síðari kona séra Ólafs Egilssonar.
Séra Jón Þorsteinsson píslarvottur var móðurbróðir Ástu. Séra
Jón var einnig langafi Jóns biskups Vídalíns. Margrét, móðir
Jóns Vídalíns, var dóttir séra Þorsteins, prests í Holti undir
Eyjafjöllum, sem var sonur séra Jóns píslarvotts.
Séra Ólafur Egilsson gerðist hér prestur eftir að hann kom
heim og dó hér árið 1639.
Gröf séra Jóns píslarvotts var fyrir löngu gleymd hér, en
af tilviljun einni fannst hún 20. maí 1924. Bóndi nokkur á
Kirkjubæ var að pæla jarðeplagarð sinn, en garður þessi var
þar, sem bænhúsið átti að hafa staðið. Rekan rakst á stein
í moldinni, og af því að hann hafði oft áður hitt á stein þennan,
er hann pældi garðinn, þá ákvað hann nú að taka steininn
upp. Hann gerði svo, en sá þá, að letur var á steininum. Steinn-