Kennarinn - 01.09.1899, Blaðsíða 4

172—
Það leiðir oss að því, sem eiginlega átti að vera áherzlu-atriði
pessa máls, níi. vali manns á lærdómi sínam, eða, svo maður viðhafi
handhæfilegra orð, vali manns á skóla sínum.
Pað er ósegjanlega mikið komið undir ])ví, hvernig skóla maður
velur flér, ef maður ætlar að leita sór æðri mentunar. því skólinn
brennimerkir mann fyrir alt lífið. Og [jó að eins só talað um góða
skóla, f>á er ákaflega raikill munur á [>ví liver heppilegastur er fyr-
ir pann Og pann manninn. Degar ungmennin velja sór skóla, ættu
þau ætíð að leita ráða hjá einhverjum eldri manni, sem reynslu og
pekkingu hefur í pví efni.
llór í landi er aðallega uin tvær tegundir æðri skóla að ræða,
og eru báðar góðar, en pó all-mikill munur á hvað pær frainleiða.
Önjiur tegundin er ríkisháskólarnir (universities), en hin prívat skóla-
stofnanir (oolleges) kirkjufélaganna og einstaklinga. Vór skuium stutt-
lega ininnast á báðar pessar tegundir ajðii skóla.
Ríkisháskólarnir hafa pað til síns ágætis, oft fram yfir hinar
smærri skólastofnanir, að peir hafa nóg fé til að afla sér liinna beztu
kenzlukrafta og kenzlutækja, og húsakynni peirra er venjulega stærri
og reisulegri. Má pví búast við ágætu tækifæri til náms við pessa
skóla, sem ríkið leggur svo afarmikið fé til. En svo hafa ríkis-
skólarnir sína ókosti. Hinn fyrsti er pað, að nemenda fjöldinn er
of-mikill. Mörg hundruð og stundum mörg púsund nemendur eru
par saman komnir. Hór gefst pví ei tækifæri til að proslca livern
einstakan anda og fara höndum um sál einstaklingsins. Rétt
ekkert innilegt samband getur átt sér stað milli n nnandans og
kennarans. Kennarinn pekkir lærisveina sína mestmegnis af nöfnuin
og númeruin. En ekkert er ungnm námsinanni jafn ómissandi eins
og pað að verða fyrir góðum [lersónuleguin áhrifuin góös fræðara,
llinn annar ókostur, sem hinir stóru ríkisháskólar oft hafa, er stefnu-
leysi. Hað gefur að skiija, að par sem annar eins fjöldi bæði kenn-
ara og nemenda er samankominn muni vera margvíslegar stefnur og
lífsskoðanir; en par sem margar stefnur ráða. ræður engin stefna.
Óteljandi skoðunuin og tilgátum er lialdiö að hinum ungu náms-
mönnum, oft ósamrymanlegum. Niðurstaðan verður pví iðulega sú.
að maðurinn fer úr skólanum stefnu-og lífsskoðana-minni, en pegar
liann fyrst kom par.— En stefnulaus maður er einkis nytur.
Hinir smærri skólar, kirkjuskólarnir og aðrar mentastofnanir, sem
óháðar eru ríkinu og ekki eru almennings eign, hafa ekki pessa tvo
ókosti ríkisháskólanna. Þar eru nementlur ekki fleiri en svo veriju-