Nýjar kvöldvökur - 01.03.1907, Blaðsíða 19

NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
91
meðvitundar vorrar um áhrifin og orsakanna,
sem valda þeim. Meðvitundin urn áhrifin er
miklu meira háð persónunni, sem fyrir þeim
verður en umheiminum, sem veldur þeim.
Sumir menn þola ver títuprjónastungur en aðr-
ir þola spjótalög. Og til eru slík augnablik
í lífi hvers manns, að hann tæki ekki eftir því,
Þó hann væri lagður breiðu spjóti, og aftur
önnur, þegar hann yrði æfur og uppvægur
af því að vera snertur með títuprjónsoddi.
Þess vegna eru dómar einstaklingsins um áhrif
Þau, er hann hefir orðið fyrir, næsta þýðing-
arlitlir til skýringar á orsökum áhrifanna. Aftur
á móti eru þeir fræðandi um sálarlíf hans.
Þegar rithöfundur lýsir fyrir oss landi, tíma-
bili eða atburði, er lýsing hans eiginlega ekk-
ert annað en lýsing eða mynd af honum sjálf-
um — sálarlífi hans. Segi hann okkur t. d.
eitthvað um loftslagið á Ítalíu og dæmi að eins
eftir því, sem honum hefir sjálfum fundist,
þá væri gætilegra að líta í veðurathuganabók
þaðan, áður en við trúum honum fyllilega.
Leggjum oss það alvarlega á hjarta, að hið
>lla: þrautirnar, vonbrigðin, hafa miklu dýpri
og varanlegri áhrif á oss en nautnirnar, gleðin
°g gæfan. Af því leiðir það, að illu dagarn-
>r taka tiltölulega meira rúm í meðvitund vorri
°g minningu en góðu dagarnir. Komi t. d.
einn sólskinsdagur milli tveggja kaldra regn-
daga, þá er mjög hætt við, að minningin um
regnið og kuldann breiðist svo út, að sólskins-
dagarnir hverfi með öllu.
A þennan hátt getur lífið orðið mörgum
óyndislegt. Tannpína í nokkra daga mun hafa
dýpri áhrif á flesta menn en margra vikna sól-
skin heilbrigði, friðar og ánægju — að eg eigi
tali um enn þá alvarlegri sjúkdóma og þrautir.
Verði maður svo sem tuttugu sinnum á ári
fyrir slíkum ónotum, geta áhrifin auðveldlega
breiðst svo út um hugarheim vorn, að gæfu og
gleðistundir ársins hverfi með ölln eins og sól-
skinsdagarnir milli regndaganna. Tiltölulega
fáar sorgarstundir geta skygt á heils árs á-
nægju fyrir oss, og ónýtt hana með öllu. Og
á sama hátt geta nokkrar sárar sorgir og von-
brigði kastað dinnnum skugga yfir mörg ár
og jafnvel alt lífið. Sé um skúr og skin að
ræða, þá er auðvelt að leiðrétta þessar svart-
sýnisvillur, það er ekkert annað en bera sig
samanvið veðurathuganastofnunina, og við verð-
um bjartsýnismenn — í þvi efni — á auga-
bragði.
Bara að það væri nú til sálarrannsóknar-
stofnun, sem ransakaði dagleg a öll fyrirbrigði
í gufuhvolfi mannlegrar sálar og skrifaði u)ip
hvern gleðigeisla og hvern einasta sorgarskugga
sem svifi yfir sálir mannanna. Eg er sannfærð-
ur um, að dagar svartsýninnar yrðu þá fljótlega
taldir. Slíkar rannsóknir myndu alveg vísa henni á
bug. Við yrðum alveg hissa, þegar sálarrann-
sóknarstofnunin færði okkur heim sanninn um
það, hvað við í raun réttri hefðum verið
ánægð — hvað okkur hefði eiginlega liðið
vel þrátt fyrir alt.
En því miður þýðir víst ekkert að stinga
upp á því, að slík stofnun yrði sett á fót. Og
veit eg þó ekkert heillavænlegra fyrirtæki.
Sunrir halda, að bjartsýnin sé í því fólgin,
að kunna að líta undan, þegar sárar sorgir
nálgast — líta undan, meðan þær fara fram-
hjá. Aðrir halda, að hún sé bara þrákelknis-
leg neitun þess, að til sé það mótlæti, sem
breytt getur jörð vorri í helvíti um stundar sakir.
En þetta er alls ekki bjartsýni. Sé hún til, þá
hlytur hún að vera óbifanleg trú á eðlisgæði
lífsins, trú á það, að lífið hafi eitthvert
mið, og það mið sé gott. Bjartsýni maður-
inn getur því ekki hræðst að horfa niður í
myrkur myrkranna. Hann mænir gegnum
dimmuna — eftir Ijósinu, sem hann er sann-
færður um að sé í því, undir því, bak við það
einhverstaðar. Og þó hann sjái það ekki, þá
trúir hann því fult og fast, að það sé þar þrátt
fyrir ait, Hann gerir alt, sem i hans valdi
stendur til að eyða eymdinni og volæðinu,
leiða Ijósið gegnum myrkrið, — — hjálpa
því til að rjúfa það.
(Niðurl.)