Skýrslur um landshagi á Íslandi - 01.01.1858, Page 73

1855.
BÚNAÐAP. ÁSTAND Á ÍSLANDI.
61
Aplur á liinn bóginn eykst fjártalan mikii), og mundi þó
kveða ineir að þessu ef yrði komið í veg fyrir hina almennu
fjársýki, sem á hverju ári drepur fé niður, stundum meir en stundum
minna, og gjorir landsbúum mikið Ijón. í hörðum vetrum fellur
og féð lirönnum, því bætt er mönnum opt við að vera ekki nógu
vel byrgir að heyjum eplir fjárfjölda.1 Að féð eykst, má sjá af
því að fjárlalan var:
1703 .. . . . . . 2789922
1770 . . . . , . . . 3786773
1783 . . . . . . . 232731
1804 . . . . . . . 218818
1823 . . . . , . . . 402508
1833 . . . . , . . . 568607
1843 . . . . , . . . 606536
1849 . . . . . . . 619092, og
1853 . . . , . . . . 516853.
Að svo lítur út, sem féð hafi fækkað á íslandi síðan árið 1849,
kemur af því, að árið 1853 eru lömb ekki talin með; en sé tala
þeirra, sem á 6 ára bilinu 1840—1845 var að meðaltali 182,959,
bætt við, þá hefði lala alls fjár áíslandi árið 1853 verið hérumbil
699,812. Síðan árið 1849 hefir því féð aukizt um 13 fyrir hvert
hundrað, en á 50 ára bilinu síöan 1804 um219 fyrir hvert hundrað.
Til þess að sýna hvernig fjártalan hafi aukizt á íslandi í hverri
sýslu og liverju umdæmi á 50 ára bilinu frá 1804, skal hér prenta
töflu þessa:
') Slestur IjáiTetlir, sein menn vita af, varð um veturinn 1783—1784, l»ví ()á
féllu 190,488 fiár af 232,731 eða 81 aí hverju hundraði, og kvað mcst að
]>essu í Austfirðínga fjórðúngi (Skaptafells og Múla-sýslum), því frar féllu
29,072 fjár af 30682, eða 94 af hverju hundraði. Kn það var ekki féð
eingaungu sem féll, því á þcssum sama vetri féll einnig nautpeníngur og
hross; þá ddu 11,461 nautkinda af 21,457, eða rúmur hclmíngur, mest i
Skagafjarðar-sýslu, það cr að skilja 1127 af 1267, eða 89 af hverju hundraði;
af hrossum fétlu 28,013 af 36,408, eða 76 af hverju hundraði; og varð mest
af því 1 Mýra sýslu, því þar féllu 1435 af 1632, eða 88 af hverju hundraði.
(Smbr. áður nefnt rit “Philosophische Schilderung”, bls. 392, töfiu 111, og
Magnús Stephensen “Island i det attende Aarhundrede”, bls. 61 og 62).
s) Fjártalan er hér tekin eptir “Philosophische Schilderung”, en ekki bcr þvi
saman við það sem Stephenscn og Thorslcinson segja, því þeir telja að árið
1703 liafi verið 279,812 Ijár á íslandi, en árið 1770 lelja þeir ekki nema
112,809, en segja þarámdl, að árið 1760 hafi fjártalan verið 491,934; en
eitlhvað er geggjað í þessu. Ólafur stiptamtmaður telur 1760 eins: 491,934
sauðfjár, cn 1770: 112,054.