Skýrslur um landshagi á Íslandi - 01.01.1858, Blaðsíða 204

192 UM þJÓÐJABÐJR Á JSLAIYDI. JS5-I.
tölu þvl minni sem umboðin eru minni, og gætu menn af þessu
leiðzt til að álykta, að ábatasamara mundi landssjóðnum vera, að
skipta þjóðjörðunum í sem flest umboð; en þetta mun þó ekki
reynast svo, því hin helzta ástæða til þess, að útgjöldin að liltölu
eru meiri því stærri sem umboðin eru, liggur án efa í því, að á
þessum síðasl nefndu umboðum liggja mörg útgjöld, sem minni
umboðin eru laus við, og sem þó eru töluverð að upphæð, t. a. m.
hiu svo kallaða prestsmata á öllum klaustiunum.
Af síðari löflunni aplur á móti má sjá, að ágóðinn að meðal-
tölu á þessum 5 seinustu árum af öllum þjóðjörðum á landinu er
ekki meiri en8316rd. eða 3,t18 af hveiju hundraði af öllu virðíng-
arverði jarðanna, í stað þess að ágóðinn, ef menn telja að vanalegur
ávöxtur af fe sé 4 af hverju hundraði, ætti eptir virðíngarverðinu,
sem samtals er 245,896 rd., að vera hérumbil 9836 rd. á ári, eða
hérumbil 1520 rd. meir en nú er. Sýnir þetla, að annaðhvort eru
tekjurnar af jorðunum, ef jarðamalið er rétl, oflágarí samanburði
við það, sem þær gætu gefið af sér og æltu að gefa af sér ef vel
væri, eða þá á hinn bóginn, að jarðirnar eru of hátt metnar eptir
afgjaldi þeirra; að margar jarðir á íslandi að líkindum eru keyptar
hærra verði en því, sem jarðamalið frá 1849 leggur á þær, og að
jarðirnar þannig, að minnsta kosti ekki allslaðar á landinu, séu of
hált metnar, hyggjum vér mega fullyrða, og lálum vér oss hér
nægja, sem nokkra sonnun fyrir þessari ætlun vorri, að færa lil
fáein dæmi uppá sölu þjóðjarða síðan jarðamatið fór fram. Jörðin
Lambastaðir í Gullbríngu sýslu, sem í "jarðatali" Johnsens assessors
er talin 20 hdr. að dýrleika með 2 kúgildum og 1 hdr. í land-
skuld, var þannig metin á 650 rd., en var seld fyrir 730 rd.
Annað dæmi, sem sýnir þelta enn belur, er jöiðin Ásmundaistaðir í
þíngeyjar sýslu; hún er í jarðatalinu sögð 15hdr. að dýrleika með
2 kúgildum og 1 hdr. landskuld, og var virt á 800 rd., en þó seld
fyrir 1500 rd. Loks má lilgreina jörðina Eldleysu í Suður-Múla
sýslu, sem er talin 2 hdr. að dýrleika med 20 álna landskuld; var
hún metin á 100 rd. en seld fyrir 300 rd. Ennþá mætti færa
til, að auðséð er að jaiðirnar undir einu umboði eru of lágt metnar,
en það er Skógarstrandar umboð, því eplir töflunni er ágóðinn af