Eimreiðin - 01.04.1955, Page 30

102
RAGNAR LUNDRORG
eimreiðiN
Sumarið 1907 kom Friðrik Vm. til íslands og „millilanda-
nefndin" var ráðin. En af Dana hálfu hafði Knud Berlin verið
settur til að hrekja kenningar Jóns Sigurðssonar og Ragnars
Lundborgs. Þar sem Knud Berlin kunni þá ekkert í íslenzkU
og gat aðeins lesið það, sem skrifað hafði verið um málið a
dönsku, þýzku og ensku, var með leynd settur honum til að'
stoðar Kr. Kálund.
Er Millilandanefndin kom saman í Khöfn 1908, var útbýt1
meðal nefndarmanna hinu nýútkomna þýzka riti Ragnars Lund-
borgs. íslenzku nefndarmennirnir höfðu náið samband við Lund'
borg, og því hljóta þeir að hafa vitað um það, að heimsfrægur
maður, Franz von Liszt, hafði fallizt á kenning Lundborgs ulTI
fullveldisréttindi Islands, því v. Liszt tilkynnti Lundborg þetta
strax í bréfi. Er íslenzku nefndarmennirnir höfðu haldið fran1
fullveldisrétti íslendinga í nefndinni, voru fræði Berlins (og Ka'
lunds), undir nafni Berlins eins, lögð fyrir nefndina.
Er ,,uppkastið“ hafði verið birt, reit Lundborg um það tvffr
ritgerðir: „Det dansk-islándska unionsförslaget" (sérprentun)’
Uppsala 1908, og „Dansk islándska unionen" (sérprentun úr Fins*'
Tidsskr.), Helsingfors 1908. Skoðun Lundborgs var sú, að þ°tt
uppkastið yrði samþykkt, myndi Island halda fullveldi sínu, eí]
komast í málefnasamband við Danmörk. En vildu menn ganga
að þessu, yrði samt að breyta ýmsu í uppkastinu. Er því hafð*
verið lýst yfir af hálfu Dana, að engin efnisbreyting, er naál'
skipti, gæti fengist, og Knud Berlin hafði í ritgerðum túlk^
það gleiðhlakkalega, að íslandi væri samkvæmt uppkastinu ®tl-
að að vera hjálenda Danmerkur, en íslendingar höfðu efndi*
Dana á framkvæmd stjórnarskrárinnar frá 1874 sér til skilu'
ingsauka, var afstaða Lundborgs til uppkastsins ákveðin. Au^
þess að láta í ljósi sína eigin skoðun, útvegaði hann álit ser'
fræðinga um uppkastið, er voru birt, og átti því drjúgan þátt 1
kosningasigrinum haustið 1908.
Nú var Knud Berlin aftur settur í vinnuna af hálfu Dana,
út kom frá hans hendi 1909 fyrri hluti allmikils rits: Island5
statsretlige Stilling (Ríkisréttarstaða ísiands). Með riti þessu
villti Berlin alveg á sér heimildir hér heima. Heiðarlegir og hrekk'
lausir fræðimenn hér heim, eins og til dæmis Björn M. ÓlseU’
gátu, þrátt fyrir miklar gloppur, villur og vitleysur Berlins °*
hóflausar ranghverfingar hans, ekki annað en viðurkennt kunu'
áttu hans í íslenzku og fomum heimildum. En skýringin á þessu
var sú, að Berlin hafði Kálund, er lengi var styrkþegi Árna