Ægir - 01.12.1931, Blaðsíða 11

ÆGIR
239
ur sjómannanna, fullar upp í lok af
smjöri og kæfu, og töldum við strákarnir
ekki sporin i smásnúningum fyrir þá,
þegar kæfa eða kaka með smjöri var
í boði. Frá öllnm betri sveitaheimilum
að minnsta kosti, var útvigtin, sem köll-
uð var, V/i pd. smjörstil vikunnar og
auk þesssauður í kæfu, ennfremur höfðu
sjómenn frá öllum stærri heimilum hálf-
an eða heilann sauðarskrokk af reyktu
kjöti. Leið þessum sjómönnum þvi vel,
að þvi leyti að nóg var feitmetið og
kjötið.
Hlunnindi sjómanna frá vetrarhús-
hændum þeirra eða formönnum, voru í
fyrsta lagi »skiplagið«, sem kallað var,
en það var 10 pd. (1 fjórðungur) af
harðfiski og 10 pd af rúgi og 50 þorsk-
hausar. Kaffi fengu þeir þrisvar á dag,
að minnsta kosti eftir 1860, en sennilega
tvisvar fyrir þann tíma, en aldrei var
gefinn nema einn bolli og lítill moli af
kandissykur meö, en oftast var vel látið
brennivín í kaffið þegar róið var og vel
aflaðist. »Vökvun« (grautur) var og eitt
af hlunnindum þeirra, oftast kjötsúpa
tvisvar i viku, en alla aðra daga vik-
unnar rúggrautur, eða þá úr samanmöl-
uðu rúgi og bankabyggi, en hætiefni út
á grautinn var einn bolli af undanrennu-
mjólk og jafnmikið af súrmjólk. Ollum
var sjómönnunum ausinn grauturinn i
aska, voru askarnir það stórir, að hverj-
um Iaxmönnum var ætlaður einn askur.
Hornspæni höfðu þeir með sér að heim-
an. tóku þeir alltaf sinn spóninn hvor
úr askinum á víxl, svo ekki munaði ein-
um spæni, sem annar fékk minna en
hinn af grautnum.
Brauðamaturinn var þá eintómar kök-
ur (flatbrauð). Ekkert rúgmjöl var þá
fáanlegt i verzlunum hér áSuðurnesjum
að minnsta kosti, og engin brauðgerðar-
hús til, fjær né nær, eintómt rúg
og aftur rúg — óslitin rúgmölun á þess-
um slórheimilum allan árshringinn. Á
heimili foreldra minna, var eftir sumar-
kauptið 3200 pd. af rúgi til að mala og
1400 pd af bankabyggi. Og allt var þetta
malað í þessum þrælþungu grjótkvörn-
um. En vanalega voru það sérstakir
menn, helzt gamlir karlar, eða þá flökku-
dýr sem hópuðust í Hafnirnar á þeim
árum, sem lentu á malverkinu, nema
grautarútákastið var oftar hlutverk vinnu-
konanna að mala, strax eftir fótaferð.
Hver óhemju kökugerð hafi verið á
þessum stórheimilum á vetrarvertíðun-
um, má geta nærri, þar sem voru frá
40—55 manns í heimili, en minnst 3
kökur ætlaðar hverjum karlmanni yfir
daginn, enda líka voru að jafnaði tvær
af vinnukonunum uppteknar við köku-
gerðina myrkranna á milli, annan hvern
dag.
Vetrarvertíðina 1878 man ég að 52
menn voru á okkar heimili, þar af 4
vinnukonur og ein vetrarstúlka. Að þess-
ir vinnuþrælar hafi haft nóg að starfa,
og unnið fyrir þessu 16 króna árskaupi,
sem þá var algengt vinnukonukaup hér,
segir sig sjálft, en lítið eitt bætti það þó
úr þessu litla árskaupi þeirra, að hver
vinnukona hafði á þjónustu 6—8 sjó-
menn og fengu þær vanalega í þjónustu-
kaup hjá hverjum sjómanni 12—16
þorska, en salt og verkun fengu þær
gefins hjá húsbændunum.
Þá voru eldabuskurnar ekki heldur
öfundsverðar af störfum sínum. Þær
urðu að vera afkastamiklar ogósérhlífn-
ar, ef alt átti að fara vel. Að verka og
sjóða soðningu handa 40—50 manns og
hafa matinn tilbúinn kl. 10 f. m., var
svo mikil vinna, að undrun sætir, að
aldrei skyldi standa á, að maturinn væri
tilbúinn á réttum tíma, og þó var soð-
fiskið oftast nær tóm stór lúða, sem þarf