Ægir - 01.04.1933, Blaðsíða 13

ÆGIR
107
sér á fiskinura, eru gróin, sem myndast
á óteljandi fínum þráðum upp úr rótinni.
Hvert þessara gróa, er örsmátt, og telur
Höye þau vera tvöhundruð og fimmtug-
asta hlula úr millimeter að stærð. Geta
menn því hugsað sér hver mergð er af
gróum, á fiski sem orðinn, er brúnn af
jarðslaga. Leynir það sér heldur ekki ef
fiskur er farinn að skemmast af jarð-
slaga, því maður tekur eftir einkenni-
legri, skarpri lykt í geymsluhúsunum,
og minnir hún helzt á lyktina af gráða-
osti.
Berast gróin um allt í lottinu, og þeg-
ar þau koma á lítið þurkaðan fisk, fara
þau að ála, jafnvel í hita, sem er rétt
yfir frostmark. Fjölgar þeim við skipt-
ingu sellanna við allt að sex stiga hita
en geta sett gró þegar hlýrra er orðið,
og vaxa þvi hraðar, sem lifsskilyrðin eru
betri. Eins og öll mygla þarf jarðslaginn
nokkuð mikinn raka og þolir illa sól.
btöðvast vöxlur hans þá mikið til, þeg-
ar fiskurinn er breiddur í sól, en heldur
afram í húsunum, þar sem skilyrðineru
betri. Þegar verkun er hröð getur sólin
alveg haldið vexti hans í skefjum, en
sjaldnar drepið sjálfan sveppinn, þvíþað
er mjög lífseigt, þó gróin séu enn- líf-
seigari. 1 votviðrasumrum fá þau miklu
betri lífsskilyrði, og er því meira um
jarðslaga þá, sem flestir munu kannast við.
Þegar farið var að grennslast eftir hvað-
an brúni jarðslaginn kæmi, féll grunur-
ínn fyrst á saltið, vegna rauða jarðslag-
ans. í framleiðslulöndunum reyndist þó
saltið vera að mestu eða alveg laust við
þennan ófögnuð. En er saltið var rann-
sakað i Noregi, fundust í þvi rúmlega
800 gró í hverju tvípundi at salti. í
geymsluhúsunum var það rannsakað
aftur, og þar reyndust vera 39 þús gró
í tvípundinu, að meðaltali.
þetta benti til að gróin væru að ein-
hverju leyti í skipinu, en að mestu leyti
í loftinu i fiskbæjunum, þannig að þau
kæmu í saltið við uppskipunina og þeg-
ar saftið væri hreyft undir beru lofti og
í húsunum. Við frekari rannsókn reynd-
ist þetta og svo. í fiskiskipum, sem salt
var rannsakað i, reyndist saltið sumstað-
ar svo spillt, að naumast hefði átt að
nota það, því í einu tvípundi af salti,
sem tekið var úr einu skipinu, reiknað-
ist Höye að væru 500 þús. gró, en 440
þús. i tvípundi í öðru skipi. Nokkur skip
höfðu þó hér um bil hreint salt, svo
meðaltalið reyndist vera 46 þús. gró í
tvípundi af salti, sem tekið var úr 36
fiskiskipum í Lófót.
Lét hann síðan sótthreinsa vandlega
fiskgeymsluhús í Kristianssund og var
gengið úr skugga um, að húsið væri
jarðslagalaust. Rannsakaði bann síðan
loftið í húsinu, með því að athuga hve
mikið af grói félli á blett, sem væri á
stærð við meðalstóran saltfisk (750 cm2)
og sýna þær tölur hve mikið kom af
grói gegnum dyr hússins, glugga og gluf-
ur. Reyndist honum, að þar féllu rúm-
lega 1000 gró á sólarhring að meðaltali
tvær fyrstu vikurnar. Þá hækkaði talan
snögglega upp í 6000 gró, en síðan upp
í 22000 gró á dag í þrjá daga. Kom það
í íjós, að þelta var einmitt þegar verið
var að bnrsta jarðsleginn fisk þar ná-
lægt. Við burstunina hafa losnað ógrynni
af gróum, sem þyrluðust um alltogbár-
ust inn í húsið, þar sem rannsóknir
þessar fóru fram.
Jarðslaginn berst því úr fiskinum í
saltið, og með því aftur í fiskinri. Gerði
Höye því daglegar rannsóknir á því hve
mikið af grói félli daglega niður við höfn-
ina i Kristiansund og við höfnina i Björg-
vin. Mældi hann magn það, sem féll á
lófastóran blett (50 cm2) i 12 tíma og
voru tölurnar þessar: