Ægir - 01.01.1943, Síða 8

2
Æ G I R
1943, og því enginn kostur þess að bæla
upp á nokkurn liátt hinn sívaxandi fram-
leiðslukostnað.
Enda létu afleiðingarnar ekki l)iða
lengi eftir sér. Þegar um haustið var svo
komið, að einn liinn þýðingarmesli iðn-
aður, sem byggist á sjávarútveginum,
frystihúsin, sté)ðu ekki lengur nndir íiin-
um stóraukna framleiðslukostnaði og
neyddust flesl frystihúsanna til að hætta
starfrækslu. Vegna þess að á þessum árs-
tíma er útgerð víðast hvar á landinu með
minnsta móti, var þessi stöðvun frysti-
húsanna 'ekki eins tilfinnanleg og ella
hefði orðið, en hún verður vitanlega lil-
finnanlegri því lengri sem hún verður.
En þó að þessi grein sjávarútvegsins
}rrði fyrst nevdd til að draga saman segl-
in, þá er ekki þar með sagt, að ekki komi
fleiri á eftir.
Mun svo komið með smáútgerðina, að
mjög vafasamt er, að unnt sé að reka
hana þannig, að hún gefi arð. Mun ekki
allfjarri því, að á árinu 1942 liafi harla
lílið orðið eftir lijá öllum þorra smáút-
gerðarinnar, þegar nauðsynlegt viðhald
hafði verið framkvæmt á skipunum, en
sá liðurinn er nú orðinn sá stærsti i út-
gerðarkostnaðinum.
Hjá stórútgerðinni, sem hefur þó haft
einna hezta afkomu siðan styrjöldin
hófst, er meira að segja svo komið, eftir
að siglingum togaranna var breytt með
valdhoði frá hrezka matvælaráðuneyí-
inu, að ekkert má út af hregða lil þess
uð unnt sé að forðast tap á rekstrinum.
Má nú hverjum vera það ljóst, að
verði taprekstur á útgerðinni á nýjan
leik, þá verður sjávarútvegurinn ekki
lengur sterkasta stoðin undir þjóðarhú-
skapnum, og hvaða atvinnugrein gæti þá
tekið að sér það hlutverk sjávarútvegs-
ins?
Em langa hríð hefur fjárhagsleg af-
koma þjóðarinnar hyggzt á sjávarútveg-
inum fvrst og fremst, og þannig verður
það einnig að vera í framtíðinni. Alit
annað er algerlega óhugsanlegt. Frá nátt-
úrunnar hendi eru til þess öll skilyrði
og allt veltur á því, að íbúar landsins
kunni að notfæra sér þau.
Þær aðstæður liafa nú skapazt, að
mestu fyrir sjálfskaparvíti, að hætta er
á, að styrkustu stoðinni verði kippt und-
ar þjóðarbúskap Íslendinga. Fram-
leiðslukostnaðurinn er orðinn svo hár, i
samanhurði við hið samningsbundna
verð sjávarafurðanna, að sjávarútvegur-
inn stendur ekki lengur uiidir honum.
Til þess að koma hér einhverju lagi á
Iilutina aftur, virðist aðeins ein lausn
möguleg, en það er að færa framleiðslu-
kostnaðinn lil samræmis við afurða-
\ erðið.
Reynslan verður að skera úr um, hvort
þetta tekst, en á því getur oltið mikið um
framtíð þjóðarinnar.
1. Útgerð og aflabrögð.
A árinu 1941 hafði þátttaka í útgerð-
inni verið með því allra mesta sem gerist.
Var óhætt að segja, að allar flevtur væru
gerðar út. Árið 1942 varð hér breyting á,
og hún ekki óveruleg. Varð þátttaka í út-
gerðinni þá yfirleitt allvernlega minni
en árið áður. Gefur tafla I. yfirlit yfir
útgerðarþátttökuna frá mánuði til mán-
aðar. Aðeins i marzmánuði var þátttak-
an meiri árið 1942 en á fyrra ári, og nmn
það hafa stafað af því, að útgerð hinna
smærri háta, hæði fvrir Austur- og Norð-
urlandi, hófst fyrr nú en áður, eða þeg-
ar i marzmánuði, i stað apríl áður.
Tvær meginorsakir lig'gja til hinnar
minnkandi þátttöku i útgerðinni. í fyrsta
lagi var eftirspurn eftir vinnuafli til
vinnu i landi, einkum í þágu setulið-