Ægir - 15.05.1974, Page 8

Ingimar Jóhannsson:
Um fiskirækt
Þegar þetta efni er tekið til meðfcrðar,
verðum við fyrst að gera okkur ljóst, að ef
hægt væri að reikna út hugsanlega afkasta-
getu þessa iðnaðar á einfaldan hátt, væri
sennilega alls engin þörf að skrifa þetta stutta
spjall. Sömuleiðis verðum við að gera okkur
það ljóst, að þær hugmyndir, sem almenn-
ingur kann að gera sér um afkastagetu, kunna
í sumum tilvikum að vera víðsfjarri lagi.
Þegar lýst er hinu almenna baksviði fisk-
eldis verður samstundis Ijóst, að það verður
að líta á þessa bernskuiðngrein í Ijósi núver-
andi ástands fiskveiða og fiskiðnaðar almennt
og þar sem fiskurinn í núverandi mynd fros-
innar eða ofntilreiddrar vöru keppir á
markaði við aðrar fæðutegundir, svo sem
kjúklinga, verður samstundis ljóst, að efna-
hagsgrundvöllur iðnaðarins hlýtur að falla
innan skýrra og ákveðinni marka. Augljós-
lega breytast þessi mörk eftir því sem til-
kostnaður á öðrum sviðum matvælaiðnaðar
hækkar eða breytist með sérstökum hætti.
Kostnaðurinn við að veiða fisk með hefð-
bundnum aðferðum heldur áfram að aukast.
Fjárfestingarkostnaður fiskiskipa hefur auk-
ist stórlega síðustu tíu árin og rekstrarkostn-
aður hefur orðið fyrir samskonar áhrifum af
hinni almennu hækkun og verðbólgu, sem hef-
ur átt sér stað.
Eigandi fiskiðjuvers, sem berst við að reka
fyrirtæki sitt með ágóða þrátt fyrir miklar
sveiflur í aflamagni, gæti öðlast aukið öryggi
við það að hafa fiskeldisstöð í hæfilegri fjar-
lægð sem getur jafnað fiskbirgðir verksmiðju
hans. Ef bessu er snúið við og horft á það frá
sjónarmiði þess sem vill fjárfesta í bessari
vaxandi iðngrein. er það augljóslega æskilegt,
að þegar nv fiskeldisstöð er sett á laggirnar
standi menn ekki frammi fyrir þeim við-
bótarkostnaði að vinna fiskinn sjálfir, ef hægt
er að losna við bað á aðgengilegan hátt.
Auðvitað er eldi lagardýra ekki takmarkað
við fiska eins og regnbogasilung og kannski
lax, heldur nær það nú á dögum einnig til
sjávardýra, svo sem kola og skelfisks eins og
kræklings og ostra. Frá vísindalegu sjónarmiði
erum við aðeins að stíga alfyrstu skrefin á
sviði fiskeldis. Enn hcfur fullmótaður iðnaður
ekki risið, þó að Ijóst sé að til dæmis regnboga-
silungur muni reynast góð undirstaða fyr-
ir fiskeldisiðnað um nokkurra ára skeið í
viðbót. En visindamenn eygja möguleika á
að þróa og kynbæta fisktegundir, sem skila
betri hagnaði í umsetningu og þess vegna
betri arði af höfuðstól. í stuttu máli sagt eig-
um við enn eftir af fiski, sem jafngildir naut-
peningstegundum. Starfsmönnum Fiskimála-
stofnunarinnar bresku, sem eru að gera til-
raunir með kola í Hunterston og Ardtoe, er
það ljóst, að þessa fisktegund er aðeins verið
að nota sem „tæki“ fyrir tækniaðferðir en
ekki endilega sem markmið í sjálfu sér, þó
að koli sé auðvitað með verðmestu sjávarfisk-
um. Sömuleiðis má gera ráð fyrir að eftir
nokkurra ára framleiðslu regnbogasilungs
muni iðngreinin breytast á einhvem hátt til
að taka með aðrar tegundir eða breyta þeirri
tegund, sem hún byggist fyrst og fremst á.
Annað atriði, sem verður æ Ijósara, er að
öfugt við landbúnað, bar sem bóndinn er yfir-
leitt annaðhvort sauðfjárbóndi, svinabóndi eða
mjólkurafurðabóndi. er senniFgast að bróun-
in í fiskeldi verði slík að hagkvæmast verði
að byggja á mörgum tegundum. Það er til
dæmis sennilegt að áður en langt um líður
verði farið að nota fiskgeyma þar, sem koli
er hafður sem botnfiskur og aðrar fiskteg-
undir. svo sem regnbogasilungur, verði hafð-
ur í efri vatnslögum: vel má vera, að þessi
bróun haldi áfram bannig að skelfiskur verði
hafður með ásamt sjávarfiskunum, þannig að
samsetning regnbogasilungs, kola, ostru og
krabba er engan veginn óhugsandi.
Af mörgu bví sem sagt hefur verið hér að
framan má ráða. að fiskeldi í víðasta skiln-
ingi hefur hvergi komist nálægt því að ná
122 — Æ GIR