Ægir - 15.05.1974, Page 9

fullum þroska sem sérgrein, né heldur er það
grein, sem hefur fundið svör við öllum þeim
vandamálum, sem upp geta komið. Bæði at-
vinnurekendur og vísindamonn gera sér full-
vel ljóst, að þeir eiga eftir að horfast í augu
við vandamál næringar og sjúkdóma, sem
þeir hafa enn ekki tekizt á við og hafa því
ekki tök á að bæta úr. í sama skilningi og
ekki er hægt að lækna Asíuinflúensu fyrr
en vitað er, hvað Asíuinflúensa er og reynsla
er fengin af henni, vita fiskeldisfræðingar, að
þeir eiga eftir að standa frammi fyrir vanda-
rnálum, sem munu birtast þeim í mynd sjúk-
dóma, sem þeir hafa sem stendur enga hug-
mynd um.
A sama hátt er enn að miklu leyti eftir að
leysa vandamál í sambandi við næringu fisks.
En í þessu tilviki er það kannski kostur að
þessi nýja iðngrein er að bróast innan ramma
núverandi landbúnaðartækni, þannig að sú
undirbúningsvinna, sem verður nauðsynleg
fyrir fiskeldi hefur þegar verið unnin að
nokkru leyti á sviði landbúnaðar hvað snertir
fóSur fyrir svín, kjúklinga og kálfa. Þar með
er ekki sagt, að fóðuröflun verði ekki ákvarð-
andi þáttur, þegar staðsetja skal fiskeldis-
stöðvarnar. En í framtíðinni er sennilegt, að
fóðrið fyrir fiskeldisstöðvarnar verði saman
sett á svipaðan hátt og gerist í landbúnaði, og
staðsetningarvandamálin verði tengd fóður-
Wöndunarverksmiðjum jafnt sem eldisstöðv-
unum sjálfum. Svo vikið sé í bili að staðsetn-
lngu fóðurblöndunarverksmiðju, þá er líklegt,
að slíkar verksmiðjur verði ekki eins upp á
kornbirgðir komnar og fóðurblöndunarverk-
smiðjur landbúnaðarins, og að nágrenni við
birgðir fisk- og dýraúrgagns verði að minnsta
kosti jafnmikiivægur þáttur í staðsetningu
slíkrar verksmiðju.
Við getum litið á tækni í framþróun á
tvennan hátt. í fyrsta lagi má segja, að á
rannsóknargrundvelli ætti að prófa og endur-
Prófa til hins ítrasta öll þau atriði, sem hægt
er að hugsa sér að vandræðum geti valdið.
Það er hægt að losna við galla á kerfinu
aður en farið er að nota það í atvinnulífinu.
ffin aðferðin er að „láta vaða á súðum“;
veita peningum í fiskeldi hálfgert í tilrauna-
skyni í beirri von að hægt verði á einhvern
hátt að sigrast á þeim vandamálum, sem upp
koma, og að með tímanum verði unnt að koma
rekstrinum á atvinnugrundvöll. Fyrri aðferð-
in hefur tvo ókosti. í fyrsta lagi er hægt að
halda áfram að slá fram vandamáli á vanda-
mál ofan, þannig að rannsóknirnar, sern af
þeim leiða, verði æfingar í fílabeinsturni, sem
gleðji huga fræðimanna, en hafi litla eða enga
þýðingu fyrir hina endanlegu markaðsvöru,
sem gengið var út frá í fyrstu. í öðru lagi
bendir reynsla Fiskimálastofnunarinnar
brezku af því að flytja aðferðir úr rannsókn-
arstöð yfir í fiskeldisstöð, jafnvel af tilrauna-
stærð, til þess, að vandamál, sem unnt var að
gera sér grein fyrir í rannsóknarstöðinni,
voru ekki fyllilega sambærileg við þau, sem
urðu fyrir mönnum, þegar út í framkvæmd-
ina var komið, og ennfremur að sum þeirra
vandamála, sem menn héldu sig hafa leyst á
rannsóknarstöðinni, var ekki unnt að leysa á
sama hátt í framkvæmd atvinnureksturs. Vís-
indamennirnir, sem starfa við Fiskimála-
stofnunina brezku, eru sömuleiðis sannfærðir
um að þegar umfang framkvæmdanna er flutt
úr framleiðslu í smáum stíl við Ardtoe upp í
stærð atvinnufyrirtækis, muni aftur koma upp
vandamál, sem þeir eru vissir um að ekki væri
unnt að leysa á rannsóknarstofu. Hættur þær,
sem leiðir af því að „láta vaða á súðum“, eru
nokkuð augljósar. 1 iðngrein, bar sem alltaf
verður að bíða í minnsta kosti tvö ár eftir því
að nokkur ágóði skili sér, eru líkindi til þess
að sérhver dráttur, sem á því verður, valdi
að minnsta kosti vandræðum og í versta til-
felli gjaldþroti löngu áður en fyrsti ágóðinn
skilar sér. Það er því sennilegt, að sú þróun,
sem á sér stað nú og á næstu árum, verði að
framkvæmast einhvers staðar á milli þessara
tveggja öfga. Hafa verður í huga hið harða
atvinnurekstrarsjónarrnið, sem heimtar ágóða
og starfsgrundvöll fyrirtækisins, en ekki má
heldur g'eyma því, að hér er um iðngrein að
ræða, sem er á hálfgerðu tilraunastigi og í
örri þróun.
Kostnaður við að setja á stofn litla fiskeldis-
stöð, sem ætti að geta skilað sæmilegum hagn-
aði innan þriggja ára, er ekki mikill saman-
borið við núverandi kostnað við að fjárfesta
í fiskibát. Eins og bent var á að framan er
ekki sennilegt að hún fari að skila gróða fyrr
en í fyrsta lagi á öðru eða þriðja starfsári,
þannig að við hverja þá aðstoð, sem hið opin-
bera kynni að veita, yrði að taka þessar að-
stæður með í reikninginn. Það yrði auðvitað
búizt við því að fiskibáturinn tæki að skila
gróða undir eins og hann hæfi veiðar, og það
er auðvitað staðreynd, að þegar bezt lætur
Æ GI R — 123