Ægir - 01.09.1974, Blaðsíða 13

^3 byggingar fyrir fisk- og fiskiðnaðarrann-
soknir. Með þessum lögum var brotið blað og
grundvöllurinn lagður að Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins, eins og hún nú er. Oft höfum
Vlð starfsmenn þessarar stofnunar rætt það
°kkar í milli hvílíku grettistaki hafi í raun
réttri verið lyft, þegar ákveðið var á árinu
1946 að reisa stórhýsi fyrir rannsóknastarf-
Semi að Skúlagötu 4. Hér munu sjálfsagt ýmsir
kafa lagt hönd á plóginn, en ekki er ég í vafa
Um. að áhugi Þórðar Þorbjarnarsonar og elja
VlÖ að sannfæra ráðamenn þjóðarinnar um
gagnsemi rannsókna í þágu atvinnuveganna
kafi orðið þyngst á metaskálunum.
Það er ekki ætlun mín að rekja hér í þessum
kveðjuorðum starfsferil Þórðar Þorbjamar-
sonar, en hann lét sér raunar ekkert óviðkom-
andi, sem viðkom nýtingu sjávarafla allt til
®viloka. Þó eru það tvö atriði, sem verða mér
dðrum fremur minnisstæð, vegna þess að bæði
mörkuðu á sínum tíma djúp spor í atvinnu-
sogu þjóðarinnar.
Þegar Þórður hóf störf hjá Fiskifélagi ís-
lands, var framleiðsla þorskalýsis þýðingar-
mikil atvinnugrein og nam verðmæti þess 10%
af útflutningsverðmæti sjávarafurða. Hann
kóf nú þegar skipulagðar mælingar á A-víta-
mínmagni í þorskalýsi og ýmsum öðrum lifrar-
iýsistegundum og áttu þær drjúgan þátt í því,
að farið var að miða verð á lýsi við vítamín-
'nagn en það var til hagsbóta fyrir Islendinga,
sem framleiddu lýsi auðugt af vítamínum. En
Þórður lét ekki hér við sitja. Lútsuðan, sem
er bræðsluaðferð til vinnslu á lýsi úr fiturýrri
lifur og lifrargrút, er í sinni núverandi mynd
að verulegu leyti hans verk og í erlendum
fræðibókum oft nefnd islenzka aðferðin. Fram-
leiðsla þorskalýsis hefur að visu dregizt sam-
an á seinni árum, vegna tilkomu ódýrra gervi-
vítamína, en lútsuðan er þó enn í fullu gildi og
víða notuð í lifrarbræðslum landsmanna.
Sumarið 1935 varð alger aflabrestur á síld-
veiðunum fyrir Norðurlandi. Þórður dvaldi
þetta sumar á Sólbakka við Flateyri og ætlaði
að annast þar efnafræðilegt eftirlit við síldar-
bræðsluna. Það voru aðallega togarar, sem
^eggja áttu upp á Sólbakka, en nú urðu bæði
verksmiðjur og veiðiskip verkefnalaus, vegna
aflaleysisins. Þórður og félagar hans á Sól-
kakka lögðu nú ráð sín saman og árangurinn
varð, að togararnir skyldu veiða karfa til
bræðslu. Þetta heppnaðist ágætlega og gekk
bræðsla karfans snurðulaust. íslenzkir togarar
hirtu yfirleitt ekki karfann fram að þessu, svo
að hér var um algera nýjung að ræða, sem átti
eftir að valda straumhvörfum í íslenzkum
sjávarútvegi.
Það má að leiðarlokum undrast yfir því
hve mörgu Þórður Þorbjarnarson kom í fram-
kvæmd og hve margvíslegum verkefnum hann
sinnti, ekki hvað sízt vegna þess, að hann gekk
sjaldan heill til skógar. Það fór ekki fram hjá
samstarfsmönnunum að heilsa hans leyfði oft
á tíðum ekki, að hann væri á vinnustað, en
hann var þar samt og vildi ekki annað. Bezt
naut hann sín fyrr á árum meðan hann gat
sjálfur tekið virkan þátt í fiskiðnaðartilraun-
um rannsóknastofunnar.
Hann var mildur stjórnandi og var það í
samræmi við frjálslyndar lífsskoðanir.
Enda þótt heilsufarið hafi sjaldnast verið
sem skyldi, hygg ég þó, að Þórður Þorbjamar-
son hafi verið mikill gæfumaður bæði í starfi
sínu og einkalífi. Hann var í hópi forystu-
manna í sjávarútvegi og fiskiðnaði á storma-
sömu framfaraskeiði og hafði sem slíkur mik-
il áhrif á þróun mála, sem voru honum hug-
stæð allt frá æskuárum.
Árið 1936 gekk Þórður að eiga Sigríði Þór-
dísi, dóttur Arents Claessens aðalræðismanns
og konu hans Helgu Þórðardóttur. Þau hjón-
in eignuðust einn son, Þórð, sem nú er borg-
arverkfræðingur í Reykjavik. Frú Sigríður eða
Bella eins og hún oftast er nefnd, reyndist
manni sínum ástúðlegur og traustur lífsföru-
nautur, sem engir erfiðleikar fengu bugað,
allt til hinztu samverustundar.
Samstarfsfólk Þórðar Þorbjarnarsonar
sendir frú Sigríði og fjölskyldunni innilegar
samúðarkveðjur, þótt orðin kunni að vera fá-
tækleg þegar svo góður drengur er horfinn
yfir móðuna miklu.
Geir Amesen.
ÆGIR — 247