Ægir - 01.11.1974, Síða 12

þaulreyndir sjómenn, sem mönnuð'u fyrstu
tiogarana okkar, þó að þeir væru ekki vanir
þeim skipum, og þeir björguðust áfallalítið,
en upp úr 1920, þegar önnur gerð og stærri,
kom í sóknina varð áberandi mikið af ung-
um mönnum skipstjórar á þeim. Ég hef ekk-
ert rannsakað þetta, en mér sýnist, að þama
séu nokkur skil, og slys fari að aukast vegna
skorts á almcnnri sjómannshæfni um þessar
mundir. Það þarf þó ekki að vera, þarna
getur hafa verið að verki hin orsökin til auk-
inna slysa, það er, að menn voru að þreifa
sig áfram með stærri og betur búin skip, sem
voru þó alls ekki betri sjóskip en þau eldri, en
það sást ekki fyrr en af reynslunni. Það hafði
verið sett á þessi skip bátadekk með tveimur
lífbátum og það olli lakari sjóhæfni en menn
gerðu sér grein fyrir. Það varð reyndar aldrei
Þarna er komið að dálítið merkilegu atriði, en
það er að öryggisbúnaður getur valdið skaða.
Lífbátarnir og bátadekkið á togurunum af
þessari stærð ollu áreiðanlega meira tjóni en
björgun. Það er erfitt að sanna þessa getgátu,
en það er stingandi í augun, að sjá hvað skip-
in björguðust oft, ef þau voru svo lánsöm að
missa sem fyrst björgunarbátana. Greinilegust
orsök sjóslysa vegna skorts á almennri sjó-
mennskukunnáttu og reynslu, samfara að vísu
hinni orsökinni, að menn voru að þreifa sig
áfram með ný skip og tæki, var á síldveiði-
flotanum upp úr 1960. Mörg slys á þeim flota
virðast hreinlega hafa orðið vegna reynslu-
leysis í almennri sjómennsku, þó að stundum
yrðu þau af því að menn voru að leita eftir,
hvað mætti bjóða þessum nýju skipum.
Þannig geta tvennskonar breytingar á flot-
anum orsakað aukningu sjóslysa. Of snögg
mannaskipti, of snögg breyting á veiðitækni.
Við eigum við báðar þessar orsakir að glíma
nú.
Afkastasjónarmiðið getur gengið úr hófi . . .
Eins og að framan segir er meginþáttur
fiskveiða okkar að leita eftir sem mestum
aflaafköstum. Að þessu stefna fiskimennirnir
sjálfir, útgerðarmennirnir og þjóðin öll. Það
hefur einnig verið sýnt fram á það, að þetta
verður jafnan um skeið á kostnað öryggis-
ins. Þegar verið var að ræða nauðsyn þess
að láta smíða okkur nýja gerð togara, var
sjaldan minnst á annað en aukin afköst. Þær
raddir, sem heyrðust ýja að þvi, að svo ör
breyting sem ráðgerð var, hlyti að hafa ýmis
vandkvæði í för með sér, þ. á m. aukna slysa-
hættu, voru hjáróma í kórnum. Hins vegar
var hamrað á þeirri röksemd, að þetta væru
20% afkastameiri skip en þau eldri og gætu
skaffað vinnslustcðvum jafnara „hráefni.“
Þessu sjónarmið réðu svo ferðinni. Svo mik-
ið lá á að ná auknum afla, að leitað var til
fimm þjóða, til að byggja fyrir okkur þenn-
an nýja flota og útbúa hann að öllu leyti í
hondumar á fiskimönnum okkar. Skuttogar-
ar eru tiltölulega ný gerð fiskiskipa á heims-
höfunum, þeir fyrstu frá 1954, og þessi skipa-
gerð hefur verið að þróast undanfarinn ára-
tug, einkum minni skuttogararnir, og segja
má að enn séu engir tveir eins, jafnvel þótt
byggðir séu í sömu skipasmíðastöð. Menn eru
alltaf að hagræða einhverju með nýjum hætti
á þessum fleytum.
Það var sjálfgefið að breyta þyrfti ýmsu
í og á skipunum við okkar erfiðu náttúrlegu
aðstæður og hörðu sókn. Það hefur alltaf ver-
ið svo. Slys eru sögð enn mjög tíð á þessari
skipagerð og það er farið að hvarfla að mönn-
um að orsakarinnar kunni að vera að leita
dýpra enn rnenn gera sér ljóst eða vilja gera
sér ljóst. Það er skiljanlegt, að fiskimenn séu
kátir yfir þessum afkastamiklu skipum sínum,
þó að það kunni að fara að skyggja á gleðina,
að þau afkasta varla sem svarar dýrleika sín-
um umfram eldri togskip. Skipin eru, að sögn,
sjóborgir og þao fer vel um skipshöfnina utan
vinnu og vosbúð hefur minnkað, þar sem til-
gerðarplássið er undir þiljum. En það gæti
reynzt nauðsynlegt að huga að ýmsu í grund-
vallargerð skipanna með tilliti til öryggis, þar
sem afkastasjónarmiðið réði mestu um gerð
þeirra. Það er áríðandi, að menn vakni til
skilnings á því, að hugsanlegt sé, að það þurfi
að rannsaka skipagerðina sjálfa niður í kjölinn
en ekki eitt í dag og annað á morgun eftir
því som slysin gerast. Menn skyldu hafa það
í huga, að litlu skuttogararnir urðu til á eft-
ir þeim stóru, verksmiðjutogurunum. Skut-
tog hafði greinilega yfirburði yfir síðutog í
afköstum, og menn fóru því að glíma við að
hagnýta þessa aðferð á minni skipum. Mark-
miðið var því strax það, að koma fyrir mest-
um eða öllum veiðiútbúnaði stóru skuttog-
aranna á þeim minni. Þetta hlaut að hafa
í för með sér óskapleg þrengsli, enda er
hvergi hægt að þverfóta í þossum skipum fyr-
ir tækjum og „græjum". Það varð að nýta allt
306 — Æ GIR