Ægir - 01.06.1979, Qupperneq 30

Gylfí Aðalsteinsson:
Tækjaþróun til
gagnasöfnunar og
hagræðingar í
fískvinnslu
I. Inngangur
Þeir kostnaðarliðir sem
veigamestir eru í fisk-
vinnslu, eru hráefnis- og
launakostnaður. Til fryst-
ingar nemur hlutur hrá-
efnis í framleiðslukostn-
aðinum um 48-55% og
hlutur beinna launa við
vinnsluna um 22-27%.
Aðrir kostnaðarliðir utan
umbúðakostnaðar eru
flestir fastir, þ.e. lítil fylgni
er milli þeirra og framleiðslumagns i daglegri
vinnslu. Af föstum kostnaðarliðum er fjármagns-
kostnaðurinn mikilvægastur, en hann hefur hlut-
fallslega aukist mikið sl. áratug vegna breyttrar
stefnu í vaxtamálum sem m.a. hefur leitt af sér
þrengri rekstrargrundvöll og að nýting fjárfest-
inga er mikilvægari en áður.
Til að mæta þessum breyttu forsendum hefur
aukin áhersla verið lögð á innra eftirlit með afköst-
um og nýtingu auk hagræðingar í vinnslurás. Æski-
legri þróun í þessum málum má í aðalatriðum
skipta í þrjá þætti:
a) Uppbyggingu samræmds gagnasöfnunar- og
stjórnunarkerfis sem grundvöll eftirlits og
ákvarðanatektar í fyrirtækinu. Hér þyrfti
að fara saman þróun tækjabúnaðar til gagna-
söfnunar og úrvinnslu og skipulagning stjórn-
unarkerfis ásamt fræðslu um hagnýta notkun
upplýsinganna.
b) Þróun tækjabúnaðar til geymslu hráefnis og til
hagræðingar og aukinnar nýtni í vinnslurás.
c) Jöfnun sveiflna í hráefnisöflun og þar með
vinnslu.
II. Ferill og skráning hráefnis í fiskvinnslu
í eftirfarandi flæðiriti er gerð grein fyrir aðal'
atriðum í vinnslurás frystihúss og þeim stöðum þar
sem æskilegt er að upplýsingum sé safnað úr vinnsl'
unni til innra eftirlits.
uk
Skráningarstaður 1. Innkaup og móttaka hráefms-
Við móttöku hráefnis frá veiðiskipi skal skrá þ*r
upplýsingar sem verðlagning grundvallast á en
framkvæmd þess er í höndum opinberra aðila °£
á hún sér stað utan frystihússins í mörgum 11
fellum, þó að oftast þurfi húsið að leggja til a
stöðu að einhverju eða öllu leyti. Við verðlagþ
ingu er miðað við þyngd eftir fisktegundum a
skiptingar í stærðar- og gæðaflokka, sem hlutfa"s
lega er ákvörðuð með prufum úr afla hvers vei
skips. Þar sem meðferð og geymslu fisksins er mlS
jafnlega varið er ekki hægt að beita einni aðferð 1
að fá fram þessar upplýsingar.
Fiskur, sem settur er í 90 lítra plastkassa í vel ,
skipum, skal þyngdarmetinn með þvíað vigtaðer
10% kassanna og fundin meðalþyngd kassa, senl
látin er gilda fyrir allan farminn. Laus fiskur ^
vanalega veginn á bílavog eða lyftaravog eftm ^
óná'
ís hefur verið fjarlægður, þar sem um slíkt er
ræða. Þetta verðlagningakerfi býður upp á ó
kvæmni sem í vissum tilfellum getur verið ker ^
bundin og þannig haft áhrif á rekstrargrundv0
hússins.
Skráningarstaðir 2. Vigtun hráefnis í vinnslurásir'
Gert er ráð fyrir nákvæmri innvigtun í a
vinnslurásir, sem legið getur til grundvallar u.
ingaútreikningum í vinnslunni og verið verðla&
grundvöllur í framlegðarútreikningum og bókha
Til þess að fá fram upplýsingar um rýrnun í 1110
töku er nauðsynlegt að allur fiskur, sem úr 111
tökunni fer sé veginn. Á þann hátt má meta ma» .
rýrnun í móttökunni sem orsakast getur af ra
innvigtun í húsið, auk þeirrar eðlilegu rýrnu
sem á sér stað við geymslu, sem líklega er mjög 11
munandi eftir geymsluaðferðum. í flæðiritm11 ,
gert ráð fyrir sérstakri innvigtun í flökunar
frystingar (2.1.1 .-2.1.4.) og sameiginlegri innv'g
í aðrar vinnslurásir (2.2).
er
346 — ÆGIR