Ægir - 01.06.1983, Page 14

Nýjungar í framleiðslu og orkunýtingu í fiskiðnaði
Andrés Þórarinsson, verkfræðingur,
Daði Ágústsson, tæknifræðingur,
Verkfræðistofunni Rafhönnun, Reykjavík.
Sjálfvirkni í
fískimj öls verksmiðj um
Eins og allir vita, þá er fjöldinn allur af fiskimjöls-
verksmiöjum um land allt. Hér á árum áður voru þær
oft kallaðar síldarverksmiðjur, enda var síld helsta
hráefnið. Síðan hvarf síldin en loðna kom í hennar
stað sem aðalhráefnið, og þá voru síldarverksmiðj-
urnar orðnar að loðnuverksmiðjum.
Nú er hvorugt í neinum mæli, hvorki síld né loðna,
og verður því að kalla áðurnefndar verksmiðjur
gamla heitinu, þ.e. fiskimjölsverksmiðjur. Verk-
smiðjur þessar gegna afarmikilvægu hlutverki í þjóð-
arbúskapnum, en þegar hvað mest hráefni hefur bor-
ist á land til þeirra, þá hefur söluverðmæti mjöls frá
þeim numið 7% af útflutningstekjum okkar. Jafnvel
þegar engin loðna né síld berst til þessara verk-
smiðja, þá er ekki hægt að vera án þeirra, því þær taka
við öllum fiskúrgangi frá frystihúsunum, og breyta
honum í beinamjöl. Ef ekki væru fiskimjölsverk-
Stjórnherbergid í Krossanesi er bjart og vel búið tœkjum.
294 — ÆGIR
smiðjur, þá þyrfti að grafa fiskúrganginn í jörðu.
allir sjá að slíkt gengur ekki til frambúðar, hvorki
vegna mengunarhættu né kostnaðar. Auk þess
ólíkt skynsamlegra að koma fiskúrganginum í verð'
heldur að grafa hann í jörðu.
Á þeim tíma, sem liðinn er frá því að fyrstu verk'
smiðjurnar tóku til starfa, þ.e um aldamótin síðustu-
hefur rekstur þeirra tekið stakkaskiptum. Nýr
betri vélbúnaður hefur leyst eldri af hólmi, svo nú fást
meiri afköst með minni orkunotkun en áður þekktis1-
Reyndar hefur orkusparnaður aldrei verið neitt ser-
stakt atriði á olíukyntum þurrkurum fyrr en eft>r
olíukreppuna fyrri svo nefndu, sem geisaði um 197-1-
Sem dæmi um kostnað við rekstur verksmiðju sem
vinnur fiskúrgang, má taka gamla verksmiðju, sd11
notar 80 kg af olíu á hvert tonn af hráefni. Látuú1
verksmiðjuna afkasta 300 tonnum hráefnis á sólar'
hring og olíuna kosta 7 þús. kr. (verð í júní ‘83)-
Kostnaður slíkrar verksmiðju vegna olíunotkuru'r
nemur hvorki meira né minna en um 10 þús. krónail
klukkustund. Margar verksmiðjur eru þó sparari 3
olíu en þetta.
Orkufrekasta tækið í hverri verksmiðju er þurrk
arinn, þar sem fiskimjölið erþurrkað. Flestirþurrkar
anna eru svokallaðir eldþurrkarar, þar sem eldtung
urnar teygja sig út úr eldhólfinu og inn í sjálfa11’1
þurrkarabelginn. Þar sem þurrkarinn er svo dýr 1
rekstri, sem raun ber vitni, þá hafa nýjar tegund’r
þurrkara skotið upp kollinum.
Þekktur er gufuþurrkarinn. þar sem gufurör liggJ1’
inn í þurrkbelginn, og hita fiskimjölið með snerting1*'
Mjölið úr gufuþurrkurum hefur þótt öðru mjöli fa
legra á að líta, því það er ljóst á litinn, en ekki dökk*
eins og mjölið úr eldþurrkurum. Sumir segja- a