Ægir - 01.06.1983, Side 34

allt að 14% undirmálsþorsks án þess að til lokunar
svæðis komi. Þetta hlutfall undirmálsfisks hlýtur
að teljast of hátt.
Með hliðsjón af þessum aðstæðum kemur mjög
til álita að nota sömu lengdarmörkin allt árið og
miðist þau við mitt árið (sbr. 4. mynd). Raunar
hefur Hafrannsóknastofnunin þegar lagt til að við-
miðunarmörk verði hækkuð þannig að lengdar-
mörk verði 57 cm allt árið 1983 í stað 53 cm janúar
til júní og 59 cm júlí til desember. Hlutfallsmörkin
verði hinsvegar 30% í stað 25% og verði endur-
skoðuð á miðju ári með tilliti aflasamsetningar á
vetrarvertíð.
Með þessum tillögum er að því stefnt að draga
úr veiðum á 4ra ára þorski fyrri hluta árs meðan sá
fiskur er enn tiltölulega smár. Síðari helmings árs
verði veiðum á hinn bóginn fremur beint að þeim
hluta aldursflokksins, sem er stærstur og því vax-
inn upp fyrir lengdarmörkin.
Árangur veiðieftirlits.
Eftirlit til verndunar smáfisks hefur verið með
þorskveiðum i rúm 6 ár, eða síðan 1976. Því er
eðlilegt að spurt sé um árangur af þessu starfi, og
hvaða aðgerðum skuli beitt i heild til verndunar
uppvaxandi þorsks á komandi árum.
Á 6. mynd er sýnt hvernig veiðar á 3ja og 4ra ára
smáþorski hafa þróast síðan árið 1971. Eins og sjá
má varð stórfelld breyting í þessu tilliti á árunum
1976 og 1977 þegar árleg veiði á 4ra ára þorski
miðað við landaðan afla fór úr því að verða u.þ.b.
25% aldursflokksins í fiskum talið árin 1971—75,
niður í 10—12% síðan 1978. Á sama tíma fór veiði
á 3ja ára þorski úr 10—12% aldursflokksins niður
í 2—3%. Þessi mikla breyting á sér stað samtímis
því að möskvi togveiðarfæra er stækkaður úr 120
mm í 135 mm árið 1976 og síðan í 155 mm i poka
árið 1977.
Vart getur farið á milli mála að það er stækkun
möskvans, sem veldur þessari snöggu og miklu
breytingu í veiðum á 3ja og 4ra ára porskungviði,
en ekki tilkoma veiðieftirlitsins, sem var fremur
takmarkað og i mótun árin 1976 og 1977. Á hinn
bóginn má álykta að veiðieftirlit hafi stuðlað að
því að veiðar á 3ja og 4ra ára þorski hafa ekki auk-
ist á ný síðustu árin, ef marka má fyrrgreindar nið-
urstöður, sem byggjast á lönduðum afla. Þær nið-
urstöður eru þó ekki einhlítar þar sem fyrir liggur
að hlutfall undirmálsþorsks í afla togskipa, og þar
með úrkast, hefur aukist síðustu ár, eins og að var
vikið fyrr. Þau mál munu verða rædd ítarlega 1
annarri grein.
Svo virðist því sem ýmsir annmarkar séu á því að
veiðieftirlit um borð í fiskiskipum megni að
tryggja æskilega verndun þorskungviðis. Stærð
flotans og víðátta fiskimiðanna er slík, að eftirlitið
þarf að vera mjög umfangsmikið til þess að það
komi að tilætluðum notum. Ennfremur er virkm
eftirlitsins mjög háð því að skipstjórar fiskiskip3
séu sammála þeim reglum sem unnið er eftir varð-
andi skyndilokun svæða. í þessum efnum hefur
verið talsverður munur á þeim fiskifræðilegu for'
sendum, sem taldar eru nauðsynlegar til að tryggJ3
æskilega verndun þorskungviðis annars vegar og
hins vegar skoðun sjómanna á því hvenær afla'
samsetning sé ,,góð“ og hvenær ,,slæm“.
Ljóst er, að til lengdar er ekki hægt að hafa við'
miðunarmörk veiðieftirlits strangari en svo, a
skipstjórar telji fiskveiðar framkvæmanlegar við
þær aðstæður, svo framarlega sem eftirlitinu ef
ætlað að fara fram um borð í fiskiskipum. ^
síðustu mánuðum hefur komið í ljós, að skipstjor'
ar sætta sig ekki við þær reglur sem gilt hafa. Þa
bil, sem hér er greinilega fyrir hendi verður tæpaSt
brúað með öðrum hætti en að komið verði til m0‘s
við kröfur sjómanna um ,,raunhæf“ viðmiðunar'
mörk. Þar með væri vissulega slakað á ítrustu
fiskifræðilegum forsendum, en þess í stað væntati'
lega tryggt, að eftirlitið væri virkt svo langt sen1
það næði.
Til lengri tíma litið má telja vænlegra til áranS
urs og hagkvæmara að halda veiðum á þorskunS
viði niðri með grundvallarbreytingum í stjórnu2
fiskveiðanna. Hér er átt við atriði eins og stær
flotans eða kjörhæfni togveiðarfæra. Vart fef a
milli mála að hlut smáþorsks í heildarþorskafl2
togskipa mætti minnka varanlega með því 2
fækka togskipum eða auka kjörhæfni togveiðaf
færa. Telja verður að breytingar í þessa átt mynd
stuðla að varanlegri lausn i þessum efnurn
skapa nauðsynlegu veiðieftirliti mun eðlilegri
viðráðanlegri grundvöll. Framhald á bis. 3^
314 —ÆGIR