Ægir - 01.11.1987, Qupperneq 24

640
ÆGIR
11/87
en niestu munaði þó um karfa-
miðin, sem fundust við Nýfundna-
land sumarið og haustið 1958.
Það sem eftir lifði af því ári
veiddu íslenskir togarar um 80
þús. tonn af karfa á þessum nýju
miðum og miðað við verð á karfa
nam útflutningsverðmæti aflans
um 255 milljónum króna, en
þetta ár var veitt til karfaleitar 830
þús. krónum eða 0.3% af þeirri
upphæð. Verðmæti aflans var
jafnt allri þeirri upphæð, sem
varið vartil hafrannsókna, síldar-
leitar, leitar að nýjum fiskimið-
um, þróunará nýjum síldveiðiað-
ferðum, leitar að humri og rækju
og veiðitilrauna á árunum 1956-
1967.
Fylgst var með ástandi annarra
helstu nytjastofna svo sem
þorsks, ýsu, ufsa, steinbíts, grá-
lúðu, skarkola, rækju, humars og
hörpudisks auk helstu tegunda í
hvalveiðunum.
Árið 1975 birti stofnunin
skýrslu um ástand fiskstofna á
íslandsmiðum og vegna þess að
ýmsum þótti dregin upp nokkuð
dökk mynd af ástandinu, hlaut
hún í fjölmiðlum nafnið Svarta
skýrslan. Varð þetta upphafið að
miklum umræðum um stjórnun
fiskveiða og hagkvæmasta nýt-
ingu nytjastofna og er nú svo
komið að allar veiðar eru háðar
takmörkunum og leyfum og
leggur stofnunin á hverju ári fram
tillögur um æskilegan hámarks-
afla af hverri tegund.
Þorskrannsóknirnar á sjötta og
sjöunda áratugnum sýndu greini-
lega að hin stóraukna sókn á
íslandsmiðum hjó meir og meir í
hrygningarstofninn. Á árunum
1945-49 hrygndi hver þorskur
t.d. 2.5 sinnum að meðaltali á
ævinni, en einungis 1.3 sinnum á
árunum 1970-74 og einnig
beindist sóknin í æ ríkari mæli í
smáfiskinn. Hin Iíffræðilegu gögn
um ástand þorskstofnsins voru því
veigamikil rök í allri umræðu um
stækkun fiskveiðilögsögunnar á
árunum 1952-75.
Meðan íslendingar réðu ekki á
eigin miðum var reynt að stækka
möskva í botnvörpu til þess að
létta á sókninni í smáfiskinn.
byrjun sjöunda áratugar voru þy'
gerðar víðtækar rannsóknir her
við land varðandi áhrif mismun-
andi möskvastæðar í botnvörpu
og dragnót og fékkst við það
talsverð friðun á smáfiski.
Uppúr miðjum sjöunda áratug
hófust kerfisbundnar rannsóknir
á veiðarfærum; má þar nefna sem
dæmi hönnun veiðarfæra, slit-
þolsprófanir, aðferðir til að
hindra seiðadráp í rækjuvörpum,
athuganir á afdrifum fisks er
sleppur gegnum möskva, sökk-
hraða nóta o.s.frv.
Samfara hinni stórauknu
loðnuveiði í lok sjöunda ára-
tugarins hófust kert'isbundnar
rannsóknir á loðnustofninum og
loðnuleit til aðstoðar við flotann
og var þar m.a. byggt á hinm
miklu reynslu er fengist hafði við
síldarleitina. Loðnukvótinn var
síðan ákveðinn í samræmi vi
niðurstöður þessara rannsókna.