Ægir - 01.09.1990, Qupperneq 30

482
ÆGIR
9/90
samræmi við ákvörðun ráðsins og
samþykki íslendinga, en ekki
hugsaðar til að skjóta sér undan
skuldbindingum um að láta af
hvalveiðum í atvinnuskyni, eins
og andstæðingar veiðanna halda
mjög gjarna fram.
Skerða afskiptin fullveldi
íslendinga?
Ekki skal gleymt að rifja upp að
íslendingar hafa gjarna litið á
hvalveiðideiluna sem tilraun ann-
arra ríkja til að skerða fullveldi og
sjálfstæði þjóðarinnar til ráð-
stöfunar auðlinda innan eigin lög-
sögu. Sérstaklega hafa Bandaríkja-
menn fengið að heyra að þeir
væru að gera þetta með hótunum
sínum um viðskiptaþvinganir.
Ekki verður skorið úr um réttmæti
slíkra fullyrðinga hér, en bent á að
finna má rök bæði með þeim og
móti.
Til að mynda má segja að hótun
viðskiptaþvingana til að hafa áhrif
á gerðir ríkis innan eigin lögsögu
sé augljós íhlutun á sviði, sem það
sem fullvalda og sjálfstætt ríki eigi
eitt og óskorað að ráða yfir. Það sé
grundvöllur þess að hægt sé að
tala um fullveldi ríkja á eigin
landsvæði.
Hins vegar hefur því verið
haldið fram að ríki ráði að sjálf-
sögðu sjálft við hverja það verslar.
Ef því líki ekki framkoma við-
skiptalandsins hafi það fullan rétt
til að segja því að taki það ekki
upp betri hætti muni viðkomandi
ríki beina viðskiptum sínum
annað. Það verður þó að segja
eins og er, að það væri meira í
anda þessarar hugmyndar að
bandarískir viðskiptamenn íslend-
inga tækju þessa ákvörðun sjálfir í
samræmi við frjálsa viðskipta-
hætti, en ekki alríkisvaldið.
Bandaríkjamenn í glerhúsi
í deilunni við bandarísk stjórn-
völd hafa þau íslensku stundum
bent á að Bandaríkjamenn drepi
sjálfir tugþúsundir hvala á ári
hverju og hafi því manna minnst
rétt til að vanda um fyrir öðrum.
Þar eiga þau við höfrungana sem
villast í net bandarískra túnfisks-
veiðimanna og ekki er yfirleitt hirt
um hvort drepist. Þetta er réttmæt
gagnrýni á Bandaríkin. En hval-
veiðisáttmálinn tekur ekki til smá-
hvela eins og höfrunga, þannig að
Bandaríkin þurfa ekki að svara
fyrir þessa fjöldaslátrun í hval-
veiðiráðinu.
íslensk stjórnvöld hafa einnig
tínt til að veiðar frumbyggja falli
ekki undir skilgreiningu hvalveiði-
ráðsins á atvinnuveiðum. Þeir hafi
því getað haldið þeim áfram þrátt
fyrir veiðibannið, þar á meðal
Bandaríkjamenn sjálfir. Alaska-
Eskimóar eru nefnilega banda-
rískir ríkisborgarar, eins og gefur
að skilja. Því kasti Bandaríkja-
menn steinum úr glerhúsi af þess-
ari ástæðu líka. Nokkuð er þetta
þó langsótt röksemdafærsla að
mati ritgerðarhöfundar. Þjóðerni
Eskimóanna skiptir engu máli um
rétt þeirra til veiðanna, heldur
lífsstíll þeirra.
Að hengja fiskimann fyrir
hvalfangara
Snúum okkur nú að áróðurs-
herferð alþjóðasamtaka Grænfrið-
unga. Á þeim vettvangi er staðan
skýrari og afstaða Grænfriðunga
mun afdráttarlausar andsnúin
veiðunum en bandarfskra stjórn-
valda. Við því er líka að búast þar
sem sjálf tilvist samtakanna snýst
um mál á borð við hvalveiðar.
Áróðursherferð þeirra beindist
gegn íslenskum sjávarafurðum
vegna hins geysilega mikilvægis
þeirra í íslenskum útflutningi og
atvinnulífi þjóðarinnar. Samtökin
brugðu einnig fyrir sig að fisk-
iðnaðurinn yrði fyrir árásunum
vegna meintra tengsla hans við
hvalveiðar íslendinga, til að rétt-
læta þær fyrir fólki sem ef til vill
velti fyrir sér réttmæti þess að
hætta viðskiptum við fiskimenn út
af gerðum hvalveiðimanna, vegna
þess að þeir voru sömu þjóðar.
Jafnframt er næsta víst að sarn-
tökin völdu sér andstæðing ettir
vexti ef svo má segja. íslendingar
urðu skotmark þeirra meðal ann-
ars vegna þess að þeir vorU
minnsta þjóðin sem stundaði hva -
veiðar eftir að bannið tók gildi °S
voru viðkvæmastir fyrir árásum a
einhæfan útflutning sinn. En
íslendingar voru líka fordæmi fyr,r
aðrar þjóðir, því þeir voru fyrstir ti
að taka upp vísindaveiðar, °S
hinir sigldu svo í kjölfarið. *
þeirri ástæðu sögðust Grænfrið'
ungar sjálfir einbeita sér að baráttu
gegn íslandi og er eflaust nokkuð
til í því líka.
Herferð Grænfriðunga °S
umtalsverð áhrif hennar í Vestur-
Þýskalandi og Bandaríkjunum
sýnir glögglega hve áhrifamikil
frjáls félagasamtök einstaklinga
geta verið á Vesturlöndum nú a
dögum. Þau eru svo voldug a^
þau bjóða stjórnvöldum fullvalda
ríkis hiklaust birginn og fara lang1
með að knýja þau til að fara að
kröfum sínum. Að mati höfundar
er mjög líklegt að íslensk stjórn-
völd hefðu látið í minni pokann á
endanum og hætt við frekari vís-
indaveiðar, ef þær hefðu upphaf'
lega verið áformaðar lengur en
raunin var og Grænfriðunga'
hefðu haldið herferð sinni áfram af
sama krafti og þeir gerðu síðustu
mánuði hennar.
Ársfundurinn 1990:
Endurskoðun veiðibanns
frestað
Á ársfundi Alþjóðahvalveiði-
ráðsins í ár, sem haldinn var |
Hollandi í byrjun júlí, fór ekk'
fram endurmat á hvalveiðibann-
inu eins og samþykktin um bannið
frá árinu 1982 kvað á um og vonir
manna höfðu staðið til hér á landi-
Meginástæðan fyrir því að
meginhluti fundarmanna vildj
ekki endurmeta veiðibannið 3