Ægir - 01.06.1992, Qupperneq 17

6/92
ÆGIR
297
^etja þýska útgerðarmenn til að
(en a skip sín á íslandsmið og til-
* ar heimildir greina ekki frá
Vl' hvenær Þjóðverjar hófu hér
ei ar fyrir alvöru. Flest bendir þó
' Pess að það hafi verið á árun-
áóð1897 1898, °8 v'st er
ar'ð 1899 voru nokkrir þýskir tog-
Irar a<^ veiðum vió Suðaustur-
nd' Þe§ar kom fram yfir alda-
I °tln jókst sókn Þjóðverja á ís-
a n ?m'^' Þ°tl enn væri hún lítil,
g'ni' ' et borið er saman við sókn
ti|.eta' ^r'ð 1903, fyrsta árið sem
*ar aflaskýrslur ná til, veiddu
af fk'u t0?arar samtals 7-821 tonn
hluú ' V'^ 'anc* °8 var mestur
ein '■ at'ans Þorskur og ýsa, en
varð'8 n°'<t;u^ a^ utsa. Árið eftir
síö a^'nn sVnu rneiri og jókst
h an ar frá ári fram að fyrri
!m.sstVrjöld, eins og fram kemur
at toflu |.
;^h'ns ,°8 tölurnar bera með sér,
fráS 3^' Þióðverja hér við land ár
lgnar' °8 rúmlega fjórfaldaðist frá
árið i°^ ^ar td Þann varb mestur,
913. Nákvæmar tölur um
sókn þýskra togara á íslandsmið á
þessum árum, fjölda þeirra, stærð
og veiðistundir, eru ekki tiltækar,
en þó er vitað að hún jókst ár frá
ári, skipum sem hingað sóttu
fjölgaði, þau urðu stærri og betri
og úthaldstíminn lengdist. Há-
marki virðist sókn Þjóðverjanna á
þessu tímabili hafa náð á árunum
1910-1913 og 1912-1914 gerði
fyrirtækið Erste Deutsche Stock-
und Klippfischwerke í Geste-
munde nokkra togara út frá Hafn-
arfirói. Hversu margir þeir voru er
ekki fullljóst, en á mynd, sem tek-
in var 1. ágúst 1914, má greina
fimm þýska togara á Hafnarfjarð-
arhöfn.3 Heimsstyrjöldin fyrri
hófst, sem kunnugt er, þennan
sama dag og sigldu togararnir þá
allir utan nema einn, sem Neckar
hét, og varð síðbúnari en hinir,
sennilega vegna vélarbilunar.
Þýsku togararnir seldu hluta afla
síns til fyrirtækja í Hafnarfirði en
mestu var landað í þýskt barkskip,
sem lá á höíninni og hét Stand-
ard. Það varð innlyksa er útgerðin
lagðist af í stríðsbyrjun og urðu
endalok þess þau að það rak upp
og brotnaði.4 Virðist svo sem út-
gerð Þjóðverjanna í Hafnarfirði
hafi gengið vel, en þegar í ágúst-
byrjun 1914 hurfu allir þýskir tog-
arar at' íslandsmiðum og komu
ekki aftur fyrr en að stríðinu
loknu. Skýrir það minni afla
þeirra hér við land árið 1914,
samanborið við næstu ár á und-
an.
Fróðlegt er að bera saman afla
Breta og Þjóðverja hér við land á
árunum fyrir fyrri heimsstyrjöld,
bæði aflamagn og aflasamsetn-
ingu. Bretar öfluðu jafnan miklu
meira, enda floti þeirra á íslands-
miðum ávallt mun stærri en floti
Þjóðverja.5 Samanburður á
aflasamsetningunni segir hins
vegar meiri sögu. Þorskur og ýsa
voru að sönnu uppistaðan í afla
beggja, en allt fram til 1908 var
ýsan mun hærra hlutfall at' heild-
araflanum hjá Þjóðverjum en
Bretum og það var ekki fyrr en
um 1910 að þorskur varð um og
y$kir t
gsrar / Hafnarfjarðarhöfn í upphafi fyrri heimsstyrjaldar.