Ægir - 01.06.1992, Page 18

298
ÆGIR
yfir helmingur af afla hjóðverja.
Þetta bendir til þess að á fyrstu
árum aldarinnar hafi þýsku tog-
araskipstjórarnir einkum sóst eftir
ýsu og leitaó mest á þær slóðir,
þar sem hana var helst að fá, en
þaó var m.a. fyrir suðaustur- og
suðurströndinni. Þegar svo flotinn
stækkaði og þurfti meiri fisk, lá
beinast við að sækja í stærri
stofna, ekki síst þorsk.
Ekki er síður fróðlegt að bera
saman sókn þjóðanna tveggja í
aðrar tegundir. Bretar sóttust jafn-
an mikið eftir hvers kyns flatfiski,
ekki síst kola og lúðu, og allt fram
um 1910 var flatfiskur þriójungur
til fjórðungur af afla þeirra en síð-
an fór hlutfallið lækkandi og hlut-
fall þorsks jókst.6 Þjóðverjar virð-
ast á hinn bóginn aldrei hafa sóst
sérlega mikið eftir flatfiski en
þeim mun meira eftir ufsa og í
þeim lið, sem í töflu I er kallaður
„annað", bar jafnan mest á karfa.
Atti hann síðar eftir að verða sú
tegund, sem Þjóðverjar veiddu
hvaó mest af hér við land. Af
þessu leiddi einnig að Þjóðverjar
sóttu mikið á aðrar slóðir en Bret-
ar, en annars endurspeglar
aflasamsetningin vel ólíkar þarfir
fiskmarkaða í Bretlandi og Þýska-
landi.
Fáar heimildir eru tiltækar um
þýðingu íslandsveiðanna fyrir
þýskan sjávarútveg á árunum fyrir
fyrri heimsstyrjöld, en þær sem
fyrir liggja, benda eindregið til
þess að veiðarnar hér við land
hafi orðið Þjóðverjum æ mikils-
verðari. Sést það ef til vill best at'
því að árið 1902 komu 5% at' öll-
um afla, sem landað var í
Westermiinde, af Islandsmiðum,
en um 50% árið 1913.7
Eins og áður sagói, hurt'u þýskir
togarar af miðunum hér við land
er t'yrri heimsstyrjöldin braust út
árið 1914 og á stríðsárunum lágu
veiðar þeirra hér niðri. Að styrj-
öldinni lokinni hófu þeir nýja
sókn á íslandsmið og verður sagt
frá því í næsta kafla.
II
Aó fyrri heimsstyrjöldinni lok-
inni sneru þýskir togarar aftur
stöfnum í átt til íslandsmiða. Eins
og síðar verður t'rá sagt var þýski
togaraflotinn endurnýjaður í upp-
hafi 3ja áratugarins, skipin stækk-
uðu og urðu hraðskreiðari, veiði-
getan efldist og aflinn jókst. Tafla
II sýnir heildarafla Þjóðverja og
afla þeirra af þorski, ýsu, ufsa og
karfa á Islandsmiðum á árunum
1919-1938.
Tölurnar gefa góða mynd af
aflasamsetningu þýsku togaranna
hér við land, stígandanum í sókn-
inni og þeim árangri, sem hún
skilaði. Fyrsta árið, 1919, er vita-
skuld ekki marktækt og næstu
fjögur árin virðist sem sóknin hafi
verið svipuð og á árunum t'yrir
stríð. Þetta var eðlilegt þegar þess
er gætt að t'yrstu eftirstríósárin
voru gamlir togarar uppistaðan 1
flotanum, en síðan fór nýjum °8
fullkomnari skipum að fjölg3-
Árið 1924 var endurnýjunin far,n
að skila sér að marki. Þá tvöfald'
aðist þorskaflinn, miðað viö ário
á undan, og at'li af öðrum tegund'
um jókst verulega. Afli Þjóðverja
á íslandsmióum hélt svo áfrant að
aukast ár frá ári, allt fram til 1930-
Þá t'ór heildarat'linn minnkandi og
stafaði þaó mest at' minnkandj
þorsk- og ýsuafla, sem bendir ti
þess aó þá hat'i þessum tveim
stofnum verið tekið að hnigna-
Frá 1935 jókst heiIdaraflinn að
nýju og náði hámarki síðasta ário>
1938, en athyglisvert er að 3
þessu skeiði jókst ufsa- og karta-
afli verulega og gerði meira en aö
bæta upp, í tonnum talið, sani'
dráttinn sem orðinn var í þorsk-
og ýsuat'lanum. Getur það bent ti
Tafta II Afli Þjóðverja á íslandsmiðum 1919- 1938 (tonn)
Ár Þorskur Ýsa Ufsi Karfi Annað Samtals
1919 1.160 1.002 306 625 795 3.888
1920 18.636 11.507 4.512 3.243 5.172 43.070
1921 16.515 7.156 3.798 4.105 3.742 35.316
1922 17.675 9.174 5.841 7.429 4.811 44.930
1923 12.391 4.737 5.354 5.410 2.416 30.308
1924 26.340 6.481 7.877 8.375 4.675 53.748
1925 24.984 5.684 10.432 10.763 5.030 56.893
1926 30.074 7.613 15.480 8.624 5.032 66.823
1927 32.315 9.853 17.381 7.770 6.270 73.589
1928 48.494 14.113 22.855 8.816 11.997 106.275
1929 53.071 12.338 21.044 11.041 10.577 108.071
1930 67.091 12.156 22.139 13.288 9.228 123.902
1931 66.920 9.224 17.115 15.889 12.540 121.688
1932 63.756 7.017 20.461 13.016 3.900 108.150
1933 57.250 5.954 19.569 12.361 3.664 98.798
1934 32.373 4.339 21.499 10.777 4.825 73.813
1935 37.888 3.500 26.345 18.440 5.078 91.251
1936 33.266 4.062 31.223 32.622 5.052 106.225
1937 30.587 4.460 27.999 30.609 5.208 98.863
1938 35.329 3.972 37.328 47.996 7.539 132.164__
Samtals 706.115 144.342 338.558 271.199 117.551 1.577.768
Heimild Bulletin Statistique 1919-1938.