Ægir - 01.03.1993, Blaðsíða 48

Hrun þorskstofnsins
Mynd 2 sýnir þróun þorskstofnsins síðustu 5 ár sam-
kvæmt skýrslu Hafró. I’etta er auðvitað hin reikningslega
stofnstærð, sem rædd var í byrjun greinarinnar, og þessi
áramótastökk tákna engar raunverulegar breytingar á
þorskstofninum sem minnkar jafnt og þétt. Það er reyndar,
eins og nefnt er að framan, ástæða til að ætla að stofnstærð-
in 1992 sé þar verulega ofmetin og brotna línan raunhæf-
ari. Eg tel því líklegt að stofnstærðin verði kontin undir
100 milljón fiska í lok ársins (1992). Meðalþunginn breyt-
ist nokkuð milli ára og er nú 2,8 kg, miðað við skipan ald-
urshópa í stofni og meðalþyngd þeirra í afla. Sú meðal-
þyngd er þó ofmetin fyrir aldurshópana í stofni því veiðar-
færin velja stærsta fiskinn af yngri aldurshópunum. Meðal-
þyngd þorska í stofni er því sennilega nær 2,6 kg og stofn-
þunginn nú orðinn skelfilega lítill. Rétt er að benda á, sam-
anber mynd 1, að meðalþyngd þorska í afla er hins vegar
meiri en 2,8 kg eða um 3,0 kg því skipan aldurshópa í afla
er önnur en skipan þeirra í stofni.
Hrun ýsustofnsins
Ofsóknin í ýsuna er á alvarlegu stigi. Þriggja ára smáýsa
Mynd 2
1988 1989 1990 1991 1992
Ár
er yfirleitt ekki veidd enda ætti ekki að gera það. Hlutdeild
hennar í aflanum 1989-91 var vel innan við 5% og mun
minni í þunga. Hún ætti því ekki að teljast með í veiði-
stofninum sem er nú í árslok 1992 aðeins rétt tæp 50 þús.
tonn samkvæmt því og afla ársins sem og reikniaðferðunt
og tölum Hafró um stofnstærð og sóknarmynstur. Enginn
viðkomubrestur hefur þó orðið enn og ekki að sjá að
minnkun hrygningarstofnsins minnki mikið nýliðunina
eða klakið. Vafalaust er hún þó ekki til bóta því klakið
mælist 20% meira þau ár sem skýrsla Hafró metur
hrygningarstofninn yfir 100 þús. tonn. Þessi fylgni er samt
ekki marktæk og betri fylgni er milli nýliðunar og sóknar i
smáfiskinn. Þau ár sem sókn í þriggja ára fisk er meiri en
0,11 er meðalnýliðun árið eftir 54±7 milljónir en 72±l5
milljónir annars. Þessi mikli munur (33%) bendir vissulega
ekki til þess að grisjun sé til góðs. Munurinn er að vísu ekki
rnjög marktækur en jafnvel þótt það hefði engin áhrif á ný-
liðunina er engin hagsýni í því að veiða þriggja ára smáýsu
áður en hún nær að stækka.
Nýliðun hefur verið langt yfir meðallagi síðustu sjö ar
og það hefur víst ekki verið eins mikið af 2-3 ára smáýsu i
sjónum síðan 1959. Skilyrði til uppbyggingar veiðistofnsins
eru þvi' eins og best verður á kosið. En fiskifræðingar maila
frentur með 60 þús. tonna afla á næsta ári. Ráðherra hefur
bætt urn betur og úthlutað ýsukvótum upp á 65 þús. tonn
úr þessum 50 þús. tonna stofni. Mjög ólíklegt er að ýsu-
kvótinn náist á næsta ári frernur en síðustu 8 ár jafnvel þott
sóknin í smáýsuna verði stóraukin. Veiðarnar gætu þá þess
vegna verið ótakmarkaðar og kvótakerfið ver ýsustofninn
ekki gegn hruni.
Hrun annarra botnfiskstofna
Milli ára 1988 til 1992 minnkaði stofnstærð þorsks um
41%. Reyndar er ástæða til að ætla að aldursaflagreiningm
ofmeti stofninn 1992. Sú ótrúlega nrikla eða 61% stofn-
minnkun sem stofnmælingin (togarararallið) sýnir þessi ar
gæti því verið réttari. Stofn ýsu ntinnkaði um 26%, ufsa
um 13% og grálúðu um 27%. Einnig minnkaði stofn karfe ,
um 41% samkvæmt stofnmælingu en Hafró er hætt að gef;1
upp aldursaflagreinda stofnstærð karfa í skýrslu sinni-
Skýrslan sýnir því miður ekki að fylgst sé grannt með öðr-
um botnfiskstofnum. Að sögn formanns LÍÚ hefur dregið
mjög úr afla einstakra tegunda eins og lúðu, keilu og löngu
þrátt fyrir stóraukna sókn (Mbl. 30. des. 1992). Stofnar
þeirra hafa m.ö.o. stórlega minnkað, samanber grundvallar-
150 ÆGIR 3. TBL. 1993