Ægir - 01.03.1993, Blaðsíða 49

jöfnuna: Afli = sókn * stofn. Segja má því með nokkurri
V|ssu að allir botnfiskstofnar við ísland fari nú síhraðar
m|nnkandi. Ekki hefur verið dregið samsvarandi úr afla og
nfsaaflinn reyndar aukinn. Leyfilegur afli næsta ár er ein
30% fram yfir jafnstöðuafla svo ufsastofninn fer minnk-
andi en hann er þó sennilega minnst ofsóttur þeirra botn-
fiska sent nýttir eru. Sókn í botnfiskstofnana hefnr þannig
Ver‘ð aukin í takt við stækkandi fiskiskipaflota og líklegt er
að þeir muni allir hrynja í kjölfar þorskstofnsins á næstu
árum.
^rynja stofnar uppsjávarfiska líka?
Alniennt er uppsjávarfiskum (torfufiskum) hættara við
hruni en botnfiskum. Stofnar þeirra gætu þó styrkst við
hfun botnfiskstofnanna. Einn fiskstofna hefur síldarstofn-
lnn st$kkað á umræddum fimm árum, þ.e. um 9%. En
sóknin vex því aflinn var aukinn um 32%. Fór langmest af
orium í bræðslu fyrir 5 kr. hvert kg á meðan íslenskir
neytendur kaupa síld í krukkum á a.m.k. fimm hundruð
’tónur hvert kíló. Síldarstofninn mun þó ekki minnka á
a lra næstu árum þar sem nú eru mjög stórir árgangar frá
1988-89 í uppvexti. Vaxa þeir hratt enda er vafalaust næg
ata a Islandsmiðum fyrir margfalt stærri síldarstofn. Nátt-
uruleg dánartíðni síldar er einnig mjög lág (0,1) og lítið er
nú Um þorsk til að eltast við hana.
arða viðbótarlántökur í sæstrengsverksmiðjur, álver og
virkjanir sem gefa engan arð og skapa mjög litla atvinnu.
Arðbærasta fjárfesting sem Islendingar eiga völ á er að
stöðva þorskveiðarnar.
Hverjum er þetta aö kenna?
Sjávarútvegsráðherra axlar einn þá ábyrgð að hafa leyft
að veiða á þessum síðustu 5 árum 230 þús. tonnum meira
af þorski en fiskifræðingar lögðu blessun sína yfir. Sá auka-
afli kemur allur fram sem bein stofnminnkun (og stofn í
byrjun árs minnkar mun meira) því tillögur fiskifræðinga
um hámarksafla hafa hvorki miðast við kjörsókn né upp-
byggingu þorskstofnsins heldur aðeins að því að halda hon-
um í horfinu, þ.e. við jafnstöðuafla. Reyndar hefur stofn-
minnkunin orðið talsvert (jafnvel helmingi) meiri, einkum
vegna þess að í trausti stærri Grænlandsgöngu lögðu fiski-
fræðingar til meiri hámarksafla 1990 og 1991 en
stofnvextinum nam. Loforðin sem bæði Islendingum og
Grænlendingum voru gefin um að nota Grænlands-
þorskinn til að byggja upp sameiginlegan hrygningarstofn
beggja þjóðanna voru svikin, gullnu tækifæri til að efla
framtíðarhag á glæ kastað. Þessi ákvörðun ein tel ég að
geti hafa kostað margra ára töf á uppbyggingu þorsk-
stofnsins og fjölmarga tugi ef ekki hundrað milljarða
króna.
Hrun efnahagslífsins
Allur útflutningsiðnaður fer nú hratt minnkandi af
astsðum sem tengjast mjög stjórnun eða stjórnleysi fisk-
te'ðanna. Hefur hlutfall iðnaðarframleiðslu í útflutningi
m*nnkað um fjórðung á síðasta áratug samkvæntt skýrslu
Auðlindaskattur hefði getað komið í veg fyri
uga stækkun fiskiskipastólsins og haldið genginu
*öð __
þannig ag vaxtarskilyrði væru fyrir útflutningsiðnað.
e; ndar fyrir flestallan iðnað því það skiptir ekki megin-
máli hvort hann þarf að glíma við erlendan samkeppnisiðn-
a eflendri eða innlendri grund. Á slíka fiskveiðistjórnun
^a utgerðarmenn ekki heyra minnst. Þess í stað má segja
r'l að styrkja sóknaraukningu sjávarútvegsins og frysti-
°garavæðinguna sé nú allt efnahagslíf landsins skattlagt og
, utP'nt og muni hrynja með þorskstofninum á næstu
rurn. Geta okkar til að endurgreiða sívaxandi erlendar
u dir hefur svo stórlega minnkað að stefnir í þjóðargjald-
f0t' ^amt ræða stjórnmálamenn um fleiri hundruð millj-
Dómurinn drottins er
Hvort þetta ófremdarástand er annars helst um að
kenna óréttlátu kvótakerfi, heimtufrekum hagsmunaaðil-
um, örlátum lánasjóðum og pólitískri fyrirgreiðslu, sjó-
mönnum sem henda afla sínum, bjartsýnum fiskifræðing-
um sem leggja til líffræðilega ofveiði og margfalda kjör-
sókn, stjórnvöldum sem stjórna ekki því sem þau eiga að
stjórna eða leiðitömum kjósendum þeirra má reyndar einu
gilda. Stjórnvöld ein geta bætt hér úr því kvótinn er enn í
þeirra höndum. Við skulum a.m.k. ekki kenna duttlungum
náttúrunnar um það sem er okkur sjálfum að kenna. Stefna
íslendinga í lántökum, fiskiskipakaupum og fisk-
veiðistjórnun er ekki bara della. Hún er efnahagslegt sjálfs-
morð sem stefnir í að gera okkur að fátækustu þjóð
Evrópu. Hún byggist á misrétti og ójöfnuði og það sem
verst er, hún er synd gegn komandi kynslóðum og náttúr-
unni.
Höfundur er eðlisfræðingur og varaformaður Lífs og lands.
3. TBL. 1993 ÆGIR 151