Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Síða 86

Af ákvæðum 2. mgr. 13. gr. kpl. leiðir þá meginreglu, að kaupandinn ber
áhættuna af söluhlutnum á þeim tíma, sem seljandinn annast um hann sam-
kvæmt ákvæðunt 72. gr. í neytendakaupum gildir þetta þó ekki, sbr. 2. málsl. 2.
mgr. 13. gr. Þótt það sé kaupandinn, sem almennt ber áhættuna af söluhlut,
getur það eigi að síður verið þáttur í umönnunarskyldu seljanda að vátryggja
söluhlutinn meðan skyldan varir.
I 72. gr. er ekki um það fjallað, hvaða afleiðingar það hefur, ef seljandinn
sinnir ekki umönnunarskyldu sinni. Hið raunhæfa er þá, að seljandinn geti orðið
bótaskyldur, sbr. til hliðsjónar ákvæði 2. mgr. 30. gr. Það leiðir hins vegar af 2.
mgr. 21. gr., að seljandinn ber einnig ábyrgð á göllum, sem koma í ljós eftir að
áhættan hefur flust yfir til kaupandans, ef galla má rekja til vanefnda af hálfu
seljandans. Nær þetta einnig til vanefnda, sem felast í því, að seljandinn hefur
ekki sinnt umönnunarskyldu sinni. Ef galli kemur í ljós á söluhlut, og gallann
er að rekja til vanrækslu seljanda á umönnunarskyldu skv. 72. gr., getur kaup-
andinn beitt venjulegum vanefndaúrræðum.
7.6.3 Skylda kaupanda til umönnunar
Hafni kaupandi söluhlut, sem hann hefur veitt viðtöku, skal hann samkvæmt
1. mgr. 73. gr. á kostnað seljanda annast um hlutinn á þann hátt, sem sanngjarnt
er miðað við aðstæður. Hafni kaupandi söluhlut, sem hefur verið sendur til hans
honum til ráðstöfunar á ákvörðunarstað, skal hann samkvæmt 2. mgr. 73. gr.
annast um hlutinn á kostnað seljanda, enda sé honum það kleift án þess að
greiða kaupverðið eða baka sér með því ósanngjöm útgjöld eða óhagræði. Þetta
á þó ekki við, ef seljandi sjálfur eða einhver á hans vegum getur annast hlutinn
á ákvörðunarstað. 90
Ákvæðið í 1. mgr. 73. gr. kpl. er orðað eins og 72. gr., enda er ætlunin sú, að
umönnunarskyldan sé hin sama í báðum tilvikum. Umönnun kaupanda er á
kostnað seljanda.
Það er skilyrði, að kaupandinn liafi rétt til að hafna söluhlut. Ef slíkum rétti
er ekki til að dreifa, verður kaupandinn að annast um hlutinn í þágu eigin hags-
muna, og getur hann þá ekki gert það fyrir reikning seljandans. Þar sem 1. mgr.
á við um þau tilvik, þegar kaupandinn hefur veitt söluhlut viðtöku, er það kaup-
andinn, sem ber áhættuna af hlutnum, sbr. þó ákvæði 74. gr. Hugtakið „hafnar“
er ekki skilgreint, en í því felst, að kaupandinn vill ekki halda hlut. Kaupandinn
hefur rétt til að hafna hlut, þegar beinlínis er um það samið, þegar afhending er
verulega gölluð eða þegar aflient er of snemma eða of mikið, sbr. 98. gr.
Ákvæði 2. mgr. eiga við, þegar kaupandinn vill hafna söluhlut, sem hefur
verið sendur til hans honum til reiðu á ákvörðunarstað. Er kaupandinn þá
skyldur til að annast um hlutinn fyrir reikning seljanda. Það er einnig skilyrði
hér, að kaupandinn eigi rétt á að hafna hlutnum.
90 Lagagreinin er í samræmi við 86. gr. Sþ-samningsins. 1. mgr. svarar til 55. gr. eldri laga og
ákvæði 2. mgr. svarar til 56. gr. laga nr. 39/1922. Sjá Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 161-162.
342