Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 14

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 14
lýðræðisríkja. Settar voru stjómarskrár í Norður og Vestur-Evrópu sem byggðu á þessum grundvallarhugmyndum um valdastofnanir þjóðfélagsins og þrígrein- ingu ríkisvaldsins. I Bandaríkjum Norður-Ameríku hafði verið sett stjómarskrá sem einnig var byggð á þessu. Hugmyndir um stjómskipulega stöðu dóm- stólanna voru betur útfærðar í þessum stjórnarskrám en gert var með kenn- ingum Montesquieu, einkum í stjórnarskrá Bandarrkjanna. Samkvæmt meginkenningunni, sem reglan um þrígreiningu valdsins er byggð á, skyldi hver hinna þriggja valdaþátta vera sjálfstæður gagnvart hinum. Jafnframt felst í kenningunni að hver þessara þátta takmarki vald hinna. Þannig fyrirkomulag á að tryggja öryggi borgaranna gegn því að þeir verði beittir misrétti af ríkisvaldinu og geðþóttaákvörðunum þeirra sem með völdin fara. Tilgangurinn með þrískiptingu valdsins var því sá að veita borgurunum vemd gagnvart ríkisvaldinu. Islenska stjórnarskráin byggir á þessari hugmyndafræði og kveður á um meðferð ríkisvaldsins, þar á meðal í 2. gr. um þrígreiningu þess í löggjafarvald, framkvæmdarvald og dómsvald. Reglan um þrígreiningu ríkisvaldsins er þannig lögfest í stjórnarskránni og hún er byggð á þeirri hugmyndafræði að valdið þurfi að takmarka. Valdið er í fyrsta lagi takmarkað með því að það má ekki vera allt á einni hendi og þess vegna er því þrískipt, í löggjafarvald, framkvæmdarvald og dómsvald. I öðru lagi felast takmarkanirnar í því að hverjum hinna þriggja þátta er ætlað að takmarka vald hinna tveggja. Þannig takmarkar löggjafarvaldið dómsvaldið með því að skipan dómsvaldsins er ákveðin með lögum samkvæmt 59. gr. stjómarskrárinnar og dómendur mega aðeins dæma eftir lögunum samkvæmt 61. gr. hennar. Dómsvaldinu er ætlað að takmarka löggjafarvald og framkvæmdarvald og hafa eftirlit með þeim þáttum, en samkvæmt venjuhelgaðri reglu dæma dómendur ekki eftir lögum sem fara í bága við stjórnarskrá7 og þeir dæma unr embættistakmörk yfirvalda samkvæmt 60. gr. stjórnarskrárinnar. Þetta er mjög mikilvægt að hafa í huga þegar vald- heimildirnar eru skilgreindar. 4. SJÁLFSTÆÐI DÓMSVALDSINS í stjórnarskránni kemur fram sú grundvallarregla að dómsvaldið sé aðskilið frá löggjafar- og framkvæmdarvaldinu. Sjálfstæði dómsvaldsins gagnvart þeim þáttum ríkisvaldsins er nauðsynlegt þar sem dómsvaldinu er ætlað að hafa eftirlit með þeim. Auk þess hafa tekið gildi með lögum frá 1994 ákvæði Mannréttindasáttmála Evrópu og breytingar voru gerðar á stjómarskránni á árinu 1995 sem kveða á um rétt hvers borgara til að fá úrlausn um réttindi sín 7 Reglan byggist á kenningum um rétthæð réttarheimildanna en hún er skilgreind þannig að stjórnarskráin sé rétthærri réttarheimild en almenn lög og því verði þau að víkja stangist þau á við fyrirmæli í stjómarskrá. 472
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar: 4. Tölublað (01.12.2004)
https://timarit.is/issue/313980

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

4. Tölublað (01.12.2004)

Iliuutsit: