Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Blaðsíða 20

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Blaðsíða 20
 pólitískra álitaefna ætti þess vegna heldur ekki að koma fram í dómi. Stundum eru úrlausnarefnin þó þannig að ekki verður hjá því komist að taka afstöðu til álitaefna sem snúast um ágreiningsefni sem ættu betur heima á vettvangi stjómmálanna. Þar er dómaranum vissulega vandi á höndum. Hann kann í þeim tilvikum að eiga í erfiðleikum með að sýna fram á að hlutleysis hafi verið gætt við dómsúrlausnina. Þar sem slík ágreiningsefni eru æ oftar borin undir dóm- stóla þarf óhjákvæmilega að gera auknar kröfur um óvilhalla dóniara. Þetta þarf að hafa í huga þegar skilgreint er hvað átt er við með því að gæta þurfi að hlut- leysi dómsvaldsins. Gæti dómarar ekki fyllsta hlutleysis við úrlausnir mála er dómsvaldið ófært um að tryggja réttaröryggið með viðunandi hætti. Með því er einnig grafið undan trausti sem dómstólamir verða að njóta. Með kröfunni um sterkara og sjálfstæðara dómsvald er enn brýnna en ella að gæta að reglunni um hlutleysi dómsvaldsins. 6. DÓMSVALDIÐ OG NÚTÍMADÓMSTÓLAR Dómsvaldið er ekki sérstaklega skilgreint í stjórnarskránni. I einstökum ákvæðum hennar og í réttarfarslögum og lögum um dómstóla kemur hins vegar fram hvert hlutverk dómstólanna er, og má af þessum réttarheimildum ráða til hvers dómsvaldið tekur. Dómsvaldið er enn fremur að hluta til unnt að skil- greina út frá valdsviði annarra æðstu stofnana þjóðfélagsins, en hverjum hinna þriggja þátta ríkisvaldsins er ætlað ákveðið hlutverk. Ekki er gert ráð fyrir að hver þeirra fari inn á valdsvið hinna þótt hverjum þeirra sé ætlað að takmarka vald hinna eða hafa eftirlit með þeim eins og hér að framan er lýst. Það veldur því þó að skipting rrkisvaldsins í þrjá aðskilda þætti er ekki eins greinileg og ætla mætti og æskilegt væri ef aðeins væri stefnt að því að hafa reglumar um hlutverk og valdsvið dómstóla sem skýrastar og einfaldastar. Þetta gerir skilgreiningar á dómsvaldinu erfiðari og flóknari en ella. Starfsemi dómstóla og þróun dómsvaldsins hefur enn fremur oft verið háð þjóðfélagsaðstæðum hverju sinni.14 Þess vegna geta kröfur sem gerðar eru til dómstólanna verið breytilegar, enda er eðlilegt að þær séu háðar aðstæðum og þróun á hverjum stað og tíma. Örar breytingar í þjóðfélaginu geta kallað á breytt hlutverk dómsvaldsins þrátt fyrir að lagaákvæðin hafi lítið eða ekkert breyst, og án þess að grundvöllurinn eða hugmyndafræðin, sem starfsemi dóm- stólanna er byggð á, hafi í raun breyst. Skilgreiningar á hlutverki dómstólanna í réttarríkinu getur því þurft að endurskoða þar sem tekið er tillit til eðlilegrar þróunar dómsvaldsins og aðlögunar þess í nútímasamfélagi. Slíkar breytingar geta t.d. valdið því að dómsvaldið teygi sig of langt og fari með því út fyrir valdsvið sitt og inn á valdsvið löggjafar- eða fram- kvæmdarvaldsins. Það er auðvitað ekki æskilegt og ekki til þess ætlast, enda er 14 í greinum Hreins Loftssonar: „Efling dómsvalds'* og „Leitin að réttlátari dómstólum" eru fróðleg og greinargóð yfirlit yfir þróun dómsvaldsins í Evrópu og Bandaríkjum Norður-Ameríku. 478
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.