Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 21

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 21
það til þess fallið að grafa undan trausti á dómsvaldinu.15 Þessi hætta er einkum fyrir hendi þar sem dómstólar þurfa æ oftar að leysa úr málum þar sem því er borið við að lög fari í bága við stjómarskrá eða að framkvæmdarvaldið hafi farið út fyrir eigin valdmörk. Endurskoðun á mannréttindakafla stjórnarskrár- innar, sbr. stjómskipunarlög nr. 97/1995, og lögfesting Mannréttindasáttmála Evrópu með lögunr nr. 62/1994 hefur meðal annars leitt til þess að dómstólar þurfa enn oftar en áður að leysa úr deiluefnum er snerta réttindi sem þar eru lögfest. Það breytir hins vegar engu um það að allir verða að geta treyst því að dómstólarnir virði valdmörkin. Þetta er mjög mikilvægt með tilliti til þess að dómstólum er ætlað að stuðla að friði í þjóðfélaginu og til þess verður að ætlast að sátt ríki urn störf og verk dómenda. Þannig þjóna dómstólamir best því hlutverki sem þeim er ætlað í réttarríkinu. Deilur um valdmörkin geta því vakið tortryggni þótt rökræður um þau ættu ávallt að þjóna jákvæðum markmiðum. Bent hefur verið á að löggjafinn hafi í reynd vísað talsverðu af löggjafar- starfinu til dómstólanna.16 Astæður fyrir því eru meðal annars taldar þær að með löggjöf síðustu áratuga hafi verið seilst til æ fleiri og flóknari sviða þjóðlífsins, þar á meðal þátta í lífi manna sem vandi sé að ná viðhlítandi tökum á með orðaðri reglu. Afleiðingin hafi orðið sú að þeim lagaákvæðum fari sífellt fjölgandi, sem beri með sér að löggjafanum hafi ekki tekist að ná tökum á viðfangsefninu, en þau séu almennt orðuð, merkingarlítil og veiti mikið svigrúm. Breytingar í þjóðfélaginu verði sífellt örari, þannig að löggjafinn valdi því ekki að laga löggjöfina nægilega ört að nýjum aðstæðum. Tíðar lagabreytingar séu auk þess óæskilegar frá sjónarmiði réttaröryggis. Löggjafarstarfi fari meðal annars af þessurn ástæðum hnignandi. Miklar umbyltingar í lögum komi auk þess til vegna fjölþjóðasamstarfs, einkum EES. Ætla megi að dómstólar þurfi þá að leysa úr margvíslegum vanda vegna réttaróvissu og móta reglur.17 Þá hefur einnig verið bent á að löggjafinn hafi brugðist við erfiðleikum er fylgi lagasetningu með almennt orðuðum lagaákvæðum, sem minni fremur á stefnuyfirlýsingar en eiginleg fyrirmæli, eða vísireglum þar sem skírskotað sé til teygjanlegra og matskenndra hugtaka og orða. Afleiðingin hafi orðið sú að löggjafinn hafi varpað endanlegum ákvörðunum um skipan mála í þjóðfélaginu 15 Sjá t.d. í því sambandi grein Davíðs Oddssonar þar sem vísað er til þess að dómstólar hafi gengið of langt og farið út iyrir þau mörk sem dregin hafi verið milli valdheimilda löggjafarvalds og dómstóla, sbr. bls. 8-9. A bls. 12 segist höfundur óttast „að dómstólar séu að taka sér nokkuð annað hlutverk en stjómskipun okkar gerir að öðru jöfnu ráð fyrir. Og þá setja þeir ekki niður deilur manna, heldur magna þær upp - dómur verður þá ekki endir hverrar þrætu, heldur upphaf hatrammra deilna, sem í verstu tilvikum eitra allt þjóðfélagið, eins og við höfum því miður alltof mörg dæmi um upp á síðkastið". 16 Sigurður Líndal: „Stjómskipulegt vald dómstólanna“, bls. 111. 17 Sama heimild, bls. 110-111. Sama afstaða kemur fram í grein hans: „Hlutur dómstóla í þróun réttarins", bls. 296. 479
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.