Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Page 36

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Page 36
málamiðlunum á kostnað faglegra sjónarmiða. Umsækjandi um hæstaréttar- dómarastöðu getur auk þessa þurft að keppa að vinsældum til að hljóta sam- þykki tilskilins meirihluta Alþingis. Þannig gætu vinsældir ráðið úrslitum á kostnað faglegra sjónarmiða og hlutleysis. Alþingi getur ekki talist hlutlaus stofnun en með þessari aðferð getur verið hætta á að stjómmálamenn seilist til óheppilegra áhrifa innan dómstólanna.45 Af því sem hér að framan er rakið, meðal annars reglum sem settar hafa verið í Danmörku og Noregi svo og á alþjóðavettvangi, er Ijóst að stefnt hefur verið að því að koma í veg fyrir að aðrir þættir ríkisvaldsins hafi óeðlileg og óheppileg afskipti af dómsvaldinu. Það er meðal annars gert í þeim tilgangi að tryggja að hlutleysinu megi treysta og því að fagleg sjónarmið verði eingöngu látin ráða úrslitum en önnur ekki, svo sem flokkspólitísk, þegar hæfni um- sækjenda um dómarastarf er metin. Slíkt mat þarf að vera í höndum þeirra sem besta þekkingu hafa á dómarastörfum og geta metið hverra hæfileika er þörf til að gegna þeim. Val á dómara í embætti má ekki valda tortryggni. Slíkt veikir dómsvaldið, teflir réttarörygginu í tvísýnu og grefur undan réttarríkinu svo og hagsmununum sem því er ætlað að vernda.46 Allir geta staðið frammi fyrir því að þurfa að sækja rétt sinn eða verja fyrir dómstólum. Þess vegna hlýtur allra hagur að vera sá að réttarríkið láti þeim í té trausta dómstóla. 9. ÁLYKTANIR OG NIÐURSTÖÐUR Þegar horft er til þess hve mikilvægu hlutverki dómstólarnir gegna í réttarríkinu er ljóst að vel þarf að búa að dómsvaldinu. Dómstólamir þurfa jafnframt að njóta trausts til að þeir verði færir um að gegna því hlutverki sem þeim er ætlað. Þess er hins vegar ekki að vænta að dómstólamir njóti trausts nema sjálfstæði þeirra og hlutleysi sé tryggt. Dómsvaldið þarf því að vera nægilega aðgreint frá öðrum þáttum ríkisvaldsins, bæði löggjafarvaldi og framkvæmdarvaldi. Slík aðgreining þarf að vera sýnileg þannig að borgararnir, og aðrir sem réttinda njóta, geti séð og þar með treyst því að dómstólar leysi úr ágreiningsmálum, sem borin eru undir þá, sem hlutlausar og sjálfstæðar stofnanir sem dæma eftir lögum þar sem samræmis hefur verið gætt. Traustið kemur ekki með lagabókstaf eða öðrum slíkum fyrirmælum heldur þarf að skapa það og viðhalda því með hinum sýnilega raunveruleika. Meginforsendan 45 Sjá Sigurður Líndal: „Stjómskipulegt vald dómstólanna", bls. 116. Þar er nefnt að ýmis álitaefni og vandamál rísi varðandi valdheimildir löggjafarþings og dómstóla og í framhaldi af því segir: „Sérstök hætta er á að stjórnmálamenn seilist þá til óheppilegra áhrifa innan dómstólanna og þá er viðfangsefnið hvemig unnt sé að verja dómstólana. Það lýtur sérstaklega að tvennu: 1. Veitingu dómaraembætta. 2. Fjárhagslegu sjálfstæði dómstólanna“. 46 í áliti umboðsmanns Alþingis segir á bls. 27: „Eg tel að það sé ekki fallið til þess að viðhalda og styrkja traust rnanna á æðsta dómstól þjóðarinnar ef val á nýjum dómara leiðir til verulegra opinberra deilna um hæfni viðkomandi til að gegna starfinu eða þá aðferð sem viðhöfð var við val á honum". Umboðsmaður telur ástæðu til að hugað verði að því hvort einhverjar breytingar á núverandi fyrirkomulagi geti verið til þess fallnar að treysta enn betur en þegar sé grundvöll ákvörðunar um hverjir em valdir til setu í æðsta dómstól þjóðarinnar, Hæstarétti. 494
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.