Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 37

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 37
fyrir því að dómstólarnir geti gegnt hlutverkinu, sem þeim er ætlað í réttar- ríkinu, er að hver og einn geti með réttu treyst því að dómstólarnir uppfylli skyldumar sem lagðar eru á þá sem sjálfstæðar og hlutlausar stofnanir. Þá má spyrja að því hvort dómstólarnir skapi frið í samfélaginu á sama tíma og opinber gagnrýni á dómstóla og dómsniðurstöður virðist talin sjálfsögð í hinu opna samfélagi nútímans. Dómstólarnir verða að sæta eðlilegri gagnrýni enda ekki hægt að halda öðru fram en að þeir þurfi á réttmætu aðhaldi að halda eins og aðrir. Gagnrýnin þarf því að vera sanngjörn og réttlát til að hún komi að gagni. Hún má heldur ekki vera þannig að hún ógni sjálfstæði eða hlutleysi dómsvaldsins. Allir eiga að geta treyst því að dómarar dæmi eftir lögunum en ekki eftir opinberri gagnrýni eða öðrum álíka þrýstingi. Þess vegna mega dómarar heldur ekki vera háðir öðrum eða tengdir þeim þannig að hætta sé á að hlutleysi þeirra sé ógnað. Ef sú væri raunin væri dómsvaldið að bregðast hlut- verkinu sem því er ætlað að þjóna í réttarríkinu. Þar á því við eins og endranær að hlutleysið verði að teljast ein meginforsendan fyrir því að dómstólamir njóti trausts. Þess vegna verður réttarríkið að ráða yfir aðferðum sem geta tryggt það. Skilgreiningar á hlutverki dómstóla í réttarrrkinu og reglum um sjálfstæði og hlutleysi dómara eru nauðsynlegar en augljóst er hverjum markmiðum þessum reglum er ætlað að þjóna. Vandasamt getur hins vegar verið að beita þeim. Hér að framan er því lýst hvemig reglur um hlutleysi dómara geta verið erfiðar viðfangs. Eigin afstaða og viðhorf dómara getur t.d. valdið meiri vanda- málum en æskilegt er. Aðferðir til að sjá við því eru ekki traustar en þeirra er hins vegar þörf. Nauðsynlegt er að líta til þess hver vandamálin eru og hvort hér eru á ferðinni atriði sem eru til þess fallin að veikja dómsvaldið eða grafa undan því. Þá er einnig rétt að athuga hvort eitthvað mætti færa til betri vegar til að styrkja dómsvaldið og þar með auka réttaröryggið. Ohjákvæmilegt er að dómstólarnir taki afstöðu til pólitískra álitaefna, en þessi þróun hefur orðið hér á landi eins og í öðrum löndum af ástæðum sem hefur verið lýst liér að framan. Þetta kemur meðal annars til af ýmsum breyt- ingum, bæði í þjóðfélaginu og í hinu lagalega umhverfi, meðal annars þess að túlkun ákvæða stjómarskrárinnar og mannréttindasáttmála getur snúist um pólitísk átök. Hér að framan er því haldið fram að ákveðin mótsögn felist í því að krefjast þess að dómstólar séu hlutlausir á sama tíma og þess er krafist að þeir taki afstöðu til pólitískra álitaefna. Með þessu getur meðal annars skapast sú hætta að dómstólarnir fari út fyrir valdmörkin, en slíkt er til þess fallið að grafa undan trausti á dómsvaldinu. Bent er á að varðveisla hlutleysisins geti reynst besta vömin gegn því að dómstólarnir fari út fyrir valdmörkin. Einnig er mikilvægt að til dómarastarfa veljist þeir sem hafa mesta hæfileika til að beita lögum á úrlausnarefnin, sem dómstólamir fá til meðferðar, og færni til að gegna starfinu af fagmennsku. Mikilvægt er að hver og einn dómari sé ekki því marki brenndur að vera hallur undir ákveðin pólitísk rök. Slíkt er mjög til þess fallið að skapa tortryggni og vekja efasemdir um hlutleysi, en miklu skiptir að hver og einn dómari njóti trausts. 495
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.