Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 83

í H 1998 1300 var deilt um lögmæti ákvörðunar Samkeppnisráðs um
setningu skilyrða varðandi stjómarsetu í Flugfélagi Islands í kjölfar yfirtöku
Flugleiða á félaginu. I héraðsdómi var kröfu Flugleiða um ógildingu ákvörð-
unarinnar hafnað og má þar finna nær orðrétt ummæli Hæstaréttar í fyrrgreindu
máli án þess þó að vísað hafi verið sérstaklega til dómsins. Hæstiréttur taldi
hins vegar að ekki hefði verið fullnægjandi lagagrundvöllur fyrir ákvörðuninni
á grundvelli 18. gr. samkeppnislaga. Hæstiréttur fjallaði einungis stuttlega um
17. gr. laganna og sagði að samkvæmt ákvæðinu væru samkeppnisyfirvöldum
veittar rúmar heimildir til mats á hvenær aðgerða væri þörf gegn misbeitingu
markaðsyfirráða, en slík yfirráð væru ekki ólögmæt í sjálfu sér.
Af þessum dómi er vitaskuld ekki unnt að draga neinar almennar ályktanir
um endurskoðunarvald dómstóla í samrunamálum samkvæmt 18. gr. sam-
keppnislaga. Engin ástæða er þó til annars en að ætla að endurskoðun yrði um-
fangsmikil, enda fela slíkar ákvarðanir almennt í sér inngrip í stjómarskrár-
vemdaðan eignarrétt, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar frá 21. október 2004
í máli nr. 48/2004. Á hinn bóginn er vissulega sá möguleiki fyrir hendi að í
einstaka tilvikum sé um að ræða flókin hagfræðileg atriði sem dómstólar treysti
sér ekki til að hreyfa við. í ESB-samkeppnisrétti hefur þróun mála ótvírætt stefnt
í þá átt, að undirréttur Evrópudómstólsins taki ákvarðanir Framkvæmdastjómar-
innar í sammnamálum til nákvæmari endurskoðunar en áður tíðkaðist, sbr. t.d.
dóm réttarins í Tetra Laval-málinu.61
Næsta mál sem rak á fjömr Hæstaréttar, H 1999 1280, var höfðað til ógild-
ingar á þeirri ákvörðun Samkeppnisráðs að fella úr gildi ákvæði í viðskipta-
skilmálum Greiðslumiðlunar hf., sem laut að því að greiðsluviðtakendum væri
skylt að veita þeim sem greiddu með greiðslukorti sömu kjör og öðmm við-
skiptavinum. Hæstiréttur felldi ákvörðunina úr gildi vegna þess að rökstuðning
skorti fyrir því að skilyrði 17. gr. samkeppnislaga væru uppfyllt. Þrátt fyrir að
Hæstiréttur hafi vísað til þess að rökstuðning hafi vantað, virðist ljóst af lestri
dómsins að í raun taldi rétturinn ekki sýnt fram á að lagaskilyrði til beitingar
ákvæðisins væm fyrir hendi. Hæstiréttur vék ekki að endurskoðunarvaldi dóm-
stóla í dómi sínum en hins vegar er rétt að vekja athygli á eftirfarandi ummælum
í dómi héraðsdóms:
67 Mál T-05/02 Tetra Laval BV gegn Framkvæmdastjórninni. [2002] ECR 11-4381. Fram-
kvæmdastjómin áfrýjaði málinu m.a. á þeim grundvelli, að dómurinn hefði gengið of langt í
endurskoðun á ákvörðun hennar, sbr. mál C-12/03P Framkvœmdastjórnin gegn Tetra Laval BV, álit
Tizzano aðallögmanns frá 25. maí 2004. Almennt um þessa þróun má vitna til: D Bailey: „Standard
of Proof in EC Merger Proceedings: A Common Law Perspective". Common Market Law Review.
40 (2003), bls. 845, 860-864. Rétt er að geta þess að ákvarðanir f samrunamálum sem teknar em á
grundvelli 18. gr. samkeppnislaga teljast ekki til ásökunar um refsiverða háttsemi. Hins vegar
myndu þær að öllum líkindum falla undir gildissvið 6. gr. MSE á þeim grundvelli að um væri að
ræða ákvörðun um réttindi og skyldur að einkamálarétti, sbr. D Waelbroeck og D Fosselard:
„Should the Decision-Making Power in EC Antitrust Procedure be Left to an Independent Judge?
- The Impact of the European Convention of Human Rights on EC Antitrust Procedures". (1994)
Yearbook of European Law bls. 111, 124-125, þar sem komist er þeirri niðurstöðu um ákvarðanir
Framkvæmdastjómarinnar í samrunamálum.
541