Ægir - 01.02.1996, Blaðsíða 28

4. mynd. Meðallengd (cm) (til vinstri) og kynþroskalilutfall (til
hœgri) ýsu í ralli 1985-95 á suðursvœði.
Vöxtur ýsu á norður- og suðursvæði
Skoðum nánar þá staðhæfingu sem drepið var á hér að framan
að lélegri vöxtur ýsu á hinu kalda hafsvæði fyrir norðan væri ekki
augljós. Mynd 3 sýnir meðallengd ýsu í ralli á hefðbundnu norð-
ur- og suðursvæöi öll árin sem það hefur staðiö. Við fyrstu sýn
virðist fátt til í þeirri staðhæfingu að ýsa vaxi hægar á noröur-
svæði. Ljóst er þó að ýsan á suðursvæði virðist heldur hafa vinn-
ingin fram til ársins 1990 en eftir það verður vart á milli greint og
sum ár, eins og 1991, sýnist fiskur af norðursvæði jafnvel vaxa
hraðar. Lélegur vöxtur ýsu upp úr 1990 kemur ekki síst fram á
suöursvæði og gæti valdið áðurnefndum viðsnúningi, þ.e. ýsa á
heföbundnu norðursvæði hefur í fullu tré við suðursvæðiö hvað
vöxt varðar. Þegar hin „hefðbundna" svæðaskipting er gaumgæfð
(þ.e. norður-/suðursvæði) er ljóst að hún fellur ekki ýkja vel að
kald- og hlýsjávarskiptingu hafsvæðisins fyrir vestan land þar
sem mörkin liggja vestur frá Látrabjargi. Norður með öllum Vest-
fjörðum og norður fyrir Horn leikur alla jafna hlýr sjór. Ef mörk-
in eru færð norður fyrir Horn að Húnaflóa (mynd 2) og norður-
svæði þannig takmarkað við Norður- og Austurland bendir flest
til að ýsa, yngri en 6 ára, vaxi hægar á norðursvæði sem afmark-
að er minna og þá sem afgerandi kaldsjávarsvæði, mynd 5.
Vöxtur ýsu umhverfis landið
Ef haldið er áfram að skoða vöxt ýsu eftir landshlutum með
það í huga ab ýsa vaxi misjafnlega eftir sjávarhita varð til svæða-
skipting eins og sést á mynd 2. Þar er hafsvæöinu kringum land-
ið skipt upp í 6 svæöi sem nefnd em NA, N, NV, V, SV og SA og
gefiö númer frá 1-6 í þeirri röb. Hugsunin bak við þessa skipt-
ingu og uppröðun er sú að sjór sé kaldastur á svæði 1 (NA) en
fari síðan hlýnandi vestur og suður fyrir þar til kemur ab svæð-
um 5 (SV) og 6 (SA) sem vart verður gert upp á rnilli hvaö sjávar-
hita varðar. Á mynd 6 er meðallengd 1-6 ára ýsu í ralli 1985 og
1994 skoðuð eftir áðurnefndri röð. Burtséb frá ýmsum undan-
tekningum sem eiga sér ýmsar skýringar verður að telja ljóst að
vöxtur ýsu fylgi almennt fallandi hitastigi sjávar frá suöur-
ströndinni vestur um land, norður fyrir og austur, þ.e. ýsa vex
hægar eftir því sem kemur í kaldari sjó.
Lélegur vöxtur ýsu SV-lands
Þrátt fyrir áðurnefnda ályktun um ab vöxtur ýsu fari versn-
andi meb fallandi hitastigi virðast önnur atriði geta gripið inn í
og breytt þeirri mynd, eins og getið var um í inngangi, þar sem
breyta varð viömiðunarmörkum SV-lands vegna lélegs vaxtar
ýsu þar. Á mynd 7 má sjá meðallengd 4 ára ýsu í ralli 1994 og
1989. Það vekur athygli að minnst meðallengd kemur oftlega
fram á svipuðum svæðum bæði þessi ár. Svæðin vestan Vest-
mannaeyja og vestur fyrir Reykjanes eru þannig áberandi léleg
vaxtarsvæði bæði árin en einmitt á þessu svæði er sjór hvaö
hlýjastur hér við land. Lítið verður um svör þegar útskýra skal
fyrirbæri sem þetta og myndin fer að verða nokkuð flókin þegar
vöxtur ýsu er skoðaður enn frekar í hlýsjónum fyrir Suöurlandi.
5. mynd. Meðallengd ýsu eftir aldri í ralli 1994 með mismunandi
norður-/suðursvœðisskiptingu.
Vöxtur ýsu fyrir suðurströndinni
Ef skoða á vöxt ýsu eftir smærri svæðum duga gögn stofn-
28 ÆGIR