Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1988, Blaðsíða 104

102
Árbók Háskóla íslands
Alexander barðist árum saman við skiln-
ingsleysi íslenskra stjómvalda á möguleikum
framtíðarinnar í llugsamgöngum innanlands og
milli landa. Hann hélt fundi, reit álitsgerðir,
skrifaði hundruð bréfa og erinda og ferðaðist
um landið til þess að vekja áhuga og korna mál-
inu fram. Bók reit hann um fiugmál, / lofti,
er kom út 1933. Hann var formaður og frarn-
kvæmdastjóri Flugfélags íslands hins eldra um
árabil frá 1928. Einn meðstjómarmanna hans
var Páll Eggert Ólason prófessor.
Eins og títt er um þá sem standa upp úr al-
menningi á landi hér, fór hann ekki varhluta
af skensi í blöðum, t.d. birtist í Alþýðublaðinu
háðsgrein sumarið 1931 sem hét „Alexander
meðal spámannanna", og í sama blaði frétt, er
fiugvél hafði hvolft: „Alexander á hvolfi.“ En
hann lét ekkert slfkt á sig fá og vann ótrauöur
að framförum í samgöngum þjóðarinnar.
1929 birti Alexander kvæði um flug í Eim-
reiðinni. Það lýsir eldmóði hans:
í Bótinni er fullt af fólki, það á að
fijúga suður í dag.
Allir sem vettlingi valda vitja niður á
bakkann,
konur og karlar og böm, því að kominn
er nýi tíminn.
Þvt' lýkur á fjörmikilli lýsingu síðasta spöl-
inn suður:
svo bemmst við beint að marki —
Mýrar í mollu dreymir,
— Akrafjall, Esja í framsýn —
áfram síðasta sprettinn!
prrr — prrr — prrr — prrr —
Reykjavík!
Sumarið 1928 auglýsti ríkisstjómin styrk til
fiugnáms. Sigurður Jónsson, Siggi fiug, hafði
komið upp í flugvél, móður sinni til hrellingar,
var með flugdellu og ákvað að sækja. Honum er
þá tilkynnt að hann ætti að koma að Vonarstræti
4, á heimili dr. Alexanders, og gangasl und-
ir próf ásamt 12 umsækjendum. Þar er saman
komin virðuleg prófnefndin, sem útbúið hafði
vísindalegt hæfnispróf í fjórum liðum. Voru
það auk Alexanders Guðmundur Thoroddsen,
prófessor í læknisfræði, Guðmundur Hannes-
son, einnig prófessor í læknisfræði, og Guð-
mundur Finnbogason, prófessor í sálarfræði.
Fyrst las Alexander kafla úr íslendingasögum,
og skyldu piltamir síðan endursegja kaflann.
Þvínæst var talnaþraut. Þá áttu menn að draga
slaufu og strik á blað, ofurhægt, en á meðan
á því stóð var hleypt af skoti úr skammbyssu.
Fjórða atriðið var að lesa íslandskort, en síðan
var kortinu snúið á haus og áttu menn að lesa
áfram. Mér er í bamsminni að sögur gengu t'
Reykjavík að Sigurður Jónsson hafi lokið við
að teikna stnkin sín og snúið sér við á eftir og
spurt hvaða skothvellur þetta hafi verið.
VI. Háskólinn og þjóðfélagið
„Háskólinn og þjóðfélagið“ var eitt höfuð-
stefja sem leikið var á mótunarskeiði Háskóla
íslands. Með lögum 1935 var sett á fót stofn-
un sem með tímanum átti að sameinast Há-
skóla Islands. Það var atvinniideild Háskólans.
Eins og nafnið bendir til átti atvinnudeildin að
stunda þess háttar rannsóknir á náttúru landsins
og auðlindum þess sem væru til nytja atvinnu-
vegum landsmanna. Skiptist hún í fiskideild,
landbúnaðardeild og iðnaðardeild. 1929 hafði
Tryggvi Þórhallsson forsætisráðhen-a sent fyr-
irspum til Háskólans, hvort menn vildu koma
á fót slíkri stofnun. Menn voru blendnir í af-
stöðu sinni, en haustið 1934 tók rektor, Alex-
ander Jóhannesson, af skarið, og stofnuninni
var komið á fót með lögum, og einkaleyfis-
gjald Happdrættis Háskólans skyldi renna til
hennar. Atvinnudeildarhúsið var fullbúið 1937,
og þáverandi rektor, prófessor Níels Dungal,
markaði stefnuna í ræðu, atvinnudeildin skyldi
vera „vísindaleg vinnustofnun, ætluð til að
bæta framleiðslu og afkomu landsmanna".1
1 Guðni Jónsson, Saga Háskóla Islands. Yfirlit wn liálfrar aldar starf Rvík 1961, bls. 198.