Dýraverndarinn - 01.05.1979, Side 7

ar hafa verið í þeim tilgangi, virð-
ist aðalfæða þeirra hér um varp-
tímann vera skordýr og ormar,
bjöllur, fiðrildi, flugur og lirfur
þessara dýra allra, sniglar, ána-
maðkar, köngulær o. fl. í fjörun-
um er nóg af smákrabbadýrum
og ýmislegu öðru, t. d. lindýra-
ungum, smáskeljum o. fl., sem er
þeim að skapi og vel viðráðanlegt,
en okkur mönnum lítil eftirsjá í.
Fara saman í mörgum hlutum
hagsmunamál lóunnar og okkar
manna, enda höfum við að mestu
látið hana njóta þess í friðunarlög-
gjöf okkar, og er það vel farið.
Lóan étur einnig dálítið af jurta-
fasðu, t. d. fræ af ýmsum jurtum,
vallarsúrum o. fl. Henni þykja góð
bæði krækiber og bláber.
Einkenni. Lóan er fremur lítill,
en gildvaxinn fugl, allþéttur á
velli að sjá. Hálsstutt og nefstutt,
en fæturnir í lengra lagi, miðað
við annan vöxt hennar, en litur-
inn á vorin og um varptímann er
þó besta einkennið. Hið efra er
hún klasdd svartgulflekkóttri
skikkju með breiðum, hvítum jöðr-
um með áfastri kollhettu, sem
nær fram að nefrótuum ofan á
höfðinu. Nefið, meiri hluti and-
litsins, framanverður hálsinn,
bringan og kviðurinn að mestu
leyti er kolsvart, og stingur svarti
l'turinn vel í stúf við hvítu jaðr-
ana á gullitri skikkjunni. Efri -stél-
þökurnar og flugfjaðrirnar eru
titeð mógulum þverrákum; neðri
stélþökurnar eru hvítar og kvið-
Ufinn allra aftast er hvítleitur og
s°muleiðis eru vængirnir neðan-
verðir hvítir að meiru eða minna
*eyti. (Litarafbrigði hef ég séð
n°kkrum sinnum, þar sem væng-
lfnir voru allir að meiru eða minna
leyti hvítir, en liturinn að öðru
Ieyti venjulegur.) Nefið er mó-
dvraverndarinn
svart og fæturnir blágráir. í vetr-
arbúningnum hverfur svarti lit-
urinn að mestu ásamt hvítu kápu-
jöðrunum, háls og bringa verða
áþekk á lit og kápan, en kviður-
inn hvítur. Ungarnir eru á haustin
svipaðir og foreldrarnir eru í vetr-
arbúningi, en þó ber meira á gulu
dröfnunum, einkum á baki, síðum
og lærum.
(Stærð: 1. 270-290 mm; v. 180
-190 mm; n. 21—23 mm; fl. 40
-42 mm. Þyngd 200-280 gr.)
VEPJAN
(Vanellus vanellus (L))
Vepjan kemur hingað eigi
ósjaldan á haustin eða framan af
vetri. Hrekur hana hingað fyrir
veðrum austan um haf, og veslast
hún oftast upp og fellur úr hor og
harðrétti, úr því að hingað er kom-
ið. Vetur eru hér fullkaldir fyrir
hana, og það, sem hún þolir enn
verr, er, að veður eru hér harðari
til lengdar og stormasamari en
hún á að venjast austan hafs við
strendur Mið-Evrópu o. v. Vepj-
urnar eiga heima víðast hvar í
Norðurálfunni og Asíu. Eru þær
ýmist far- eða flökkufuglar eftir
því, sem veðrátta er í heimkynnum
þeirra.
Vepjan er á stærð við lóu og
lík henni í vexti og að lifnaðar-
háttum, nema ef til vill er hún
meiri fjörfugl en lóan. Hún er
svartleit á baki, aftan á hálsi, efst
á bringu og ofan á kollinum, með
stóran, svartan fjaðurskúf aftur úr
hnakkanum. Á bakinu slær grænni
og bronse og purpuralitri slikju á
fiðrið á ýmsum stöðum. Bringan
neðanverð og kviðurinn er hvítur,
og sömuleiðis er hún hvítleit í
vöngunum og utan á hálsinum.
Stélið er hvítt efst, svart í end-
ann, en þó með hvítum, mjóum
jöðrum yst. Efri og neðri stélþök-
ur eru Ijósrauðmóleitar. Nefið er
svart, en fætur rauðir.
SANDLÓAN
(Charadrius hiaticula (L))
Sandlóan er algeng um land allt
á gróðurlitlum melum og söndum,
eyrum og grjótum í nágrenni við
vötn, ár eða læki. Hún er farfugl
eins og stóra-frænka hennar, lóan,
og kemur venjulega um sumarmál.
Varptíminn er í júní, og verpur
hún umsvifalaust og án nokkurs
verulegs undirbúnings á melun-
um, þar sem er einna jafngrýttast,
en aldrei í stórgrýti. Hreiðrið er
ekkert eða réttara, það er ekkert
í það borið, en hún raðar oft smá-
steinum og skeljabrotum umhverf-
is hreiðrið eða velur sér stað, þar
sem grjótið er einna mislitast. Eru
eggin svo samlit umhverfinu, að
það er hrein hending, ef hreiðrið
finnst, enda þótt hægt sé að vita
með vissu, að það sé innan lítils
svæðis, sem auðvelt er að sjá yfir.
Útungunartíminn er um 23-25
dagar, og klekjast loks allir ung-
arnir út á sama dægri eða því sem
næst. Þeir fara þegar á kreik og
fela sig eða kúra í lautum milli
smásteina, og er enn verra að finna
þá en eggin, ef þeir hafa vit á
því að vera kyrrir. Foreldrarnir
mata þá fyrst framan af, og dafna
þeir furðu vel og eru orðnir fleyg-
ir um það bil 4 vikna. Seinni part
sumars fara þær í fjörurnar sunn-
anlands og eru þar þangað til þær
fara af landi burr í lok september-
mánaðar eða síðar, ef vel viðrar.
Sandlóan á sumarheimkynni
erlendis, víðast hvar um norræn
og sums staðar um hánorræn lönd
(t. d. á Grænlandi, Jan Mayen,
7