Dýraverndarinn - 01.12.1965, Blaðsíða 14

Meíkileé kók
llachel Carson.
Það stenclur í helgum ritum, að Guð hafi sagt
manninum í upphafi vega, að hann ætti að kapp-
kosta að gera jörðina sér undirgefna. Og þessu boð-
orði hefur hann sannarlega leitazt við að fylgja —
og í þeim mun ríkara mæli, sem nær hefur færzt
þeim tímum, sem við lifum á. Seinustu áratugina
hefur hann unnið mikla og margvíslega visindalega
sigra, sem hann hefur verið ærið hreykinn af og
beitt óspart til að breyta að sínum geðþótta hinu
svokallaða cíæðra lifi á jörðinni til samræmis við
hagsmuni sína. En máltækið segir: Skýzt þótt skýrir
séu, og maðurinn hefur meir og meir rekið sig á þá
staðreynd, að hagmunasjónarmið hans geta óþrymi-
lega rekizt á þau lögmál, sem gilda í náttúrunni og
varðveita þar það jafnvægi, sem betur og betur hefur
sýnt sig að vera skilyrðið fyrir hinni miklu og fjöl-
breytilegu gróandi.
Nýlega er komin út hjá Almenna bcrkafélaginu
hók, sem heitir á frummálinu Silent Spring, þ. e.
Þögult vor, og á íslenzku hefur hlotið nafnið Radd-
ir vorsins pagna. Höfundur liennar er amerísk kona,
Rachel Carson. Hún er nú nýlega látin, 57 ára að
aldri. Þessi kona hefur lagt stund á erfðafræði og
almenn náttúruvísindi, og hún hefur skrifað fjölda
ritgerða um Jaessi efni og nokkrar bækur, og liafa
sumar þeirra vakið alheimsathygli. Áður hefur
komið út á íslenzku bók cftir hana, sem heitir Hafið
og liuldar lendur, bók, sem hún hlaut fyrir mikið
lof og margvíslegan heiður í heimalandi sínu og
víðar. En frægust allra bóka hennar er Raddir
vorsins þagna. Bc'tk þessa hefur þýtt á íslenzku Gísli
Ólafsson, sem áður er þjóðkunnur, ekki sízt af rit-
stjórn sinni á Úrvali.
Einn víðfrægasti lífeðlisfræðingur, sem nú er uppi.
Julian Huxley, skrifaði formála fyrir frumútgáfu
hennar, og er sá formáli prentaður framan við ís-
lenzku þýðinguna. Þá skrifaði og prófessor Níels
Dungal inngangsorð, samkvæmt tilmælum útgef-
anda, og ættu þessir formálar báðir að tryggja ís-
lenzkum lesendum, að í bókinni sé ekki farið með
staðlausa stafi.
Hér er ekki rúm til að gera neina viðhlítandi
grein fyrir efni þessarar miklu og frægu bókar, en í
stuttu máli sagt færir höfundur hennar óyggjandi
sannanir fyrir því, að einn af hinum stærstu sigrum
raunvísinda nútímans hefur að miklu leyti snúizt
upp í ósigur, ósigur, sem enginn veit, hve afdrifa-
ríkur kann að verða.
Á seinustu áratugum hefur verið lagt geipilegt
kapp á að finna upp eiturefni, sem eyði alls konar
meindýrum, bæði þeim, sem reynzt hafa beinlínis
skaðleg heilsu manna og hinum, sem hafa valdið
skemmdum á nytjagróðri. En þetta liefur reynzt ær-
ið tvíeggjað, og hefur það komið fram á margvís-
iegan hátt. Stundum hafa eiturefnin eytt þeim dýr-
um, sem haldið hafa viðgangi meindýranna í skefj-
um, en ekki meindýrunum sjálfum. Þá hafa og mein-
dýrin reynzt hafa furðulegan hæfileika til að gera
sig ónæm á fáum árum fyrir eiturefnunum — og
ekki aðeins Jreim, sem átt hafa að eyða dýrum til
fulls, heldur líka öðrum meinlausari, sem áður lrafa
verið notuð, svo að segja má, að nú standi menn
gersamlega varnarlausir gagnvart sumum Jæssum
clýrum. Dæmi sanna líka, að eiturefni, sem lrafa átt
að vernda vissar tegundir gróðrar, hafa drepið aðr-
ar og líka haft skaðvæn áhrif á líf fugla og fiska,
drepið lirfur og skordýr, sem Jressar lífverur hafa
lifað á, auk {)ess sem eiturefnin hafa beinlínis drep-
ið bæði fugla og fiska og raunar fleiri dýr. Þá hef-
ur það sýnt sig, að Jnessi efni hafa reynzt mönnum
mjög skaðleg, stundum orðið })eim að bráðum bana,
80
DÝRAVERNDARINN