Nýja stúdentablaðið - 01.12.1962, Side 22

22
NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
STÚDENTAR OG AFSTAÐA ÍSLANDS (Framh. af bls. 5.)
mennum lýðréttindum, eða hversu Islendingar taka því að
verða að leysa landfestar sínar og leggja skipi sínu við
strönd Norðursjávar við það akkeri, sem erfitt verður að
ná upp síðar meir, þegar því hefur einu sinni verið kastað.
Með of nánum tengslum við EBE óttast menn um tungu-
málið, og hvað verður þá um sjálfar bókmenntimar, þá
fjársjóði eina, sem tilvera okkar sem þjóðar byggist á?
Til eru dæmi um svipleg endalok tungumála og eru degi
ljósari.
Sumum finnst kominn tími til, að við förum að trúa meir
á afkomendurna en forfeðurna, og miða þessir menn allt
við það. En það eitt gagnar ekki hjá þjóð, sem alltaf hefur
haft svo náin tengsl við það, sem á undan gekk, og missti
ekki sjónar á ákveðnum þræði, sem kom ofan úr liðinni tíð
og var sterkari en víða annars staðar. Það er sá þráður,
sem erlendar þjóðir þekkja ekki nema af afspum og vita
ekki, í hverju styrkur hans er fólginn. Þjóðin getur ekki
slitið þennan þráð, og aðrir geta það heldur ekki fyrir
hana, þótt þeir vildu. Hún er alls ekki undir það búin að
kasta öllu fyrir róða, sem heyrir til gamalli tíð.
Ekki er úr vegi að minna á það, sem gerðist 1179
austur í Höfðabrekku í Mýrdal, þegar Þorlákur biskup
neitaði að vígja þar kirkju, nema með því skilyrði, að hún
gengi undir vald hans um leið. Jón Loftsson í Odda hafði
Iátið reisa kirkjuna, og þóttist hann eiga að ráða henni.
Biskup spyr Jón, hvort hann hafi heyrt boðskap erkibisk-
ups um kirknaeignir. Jón svarar: „Heyra má eg erkibisk-
ups boðskap, en ráðinn er eg í að halda hann að engu, og
eigi hygg eg, að hann vilji betur né viti en mínir foreldrar,
Sæmundur hinn fróði og synir hans. Mun eg og eigi fyrir-
dæma framferðir biskupa vorra hér í landi, er sæmdu þann
landssið, að leikmenn réðu þeim kirkjum, er þeirra foreldr-
ar gáfu guði og skildu sér vald yfir og sínu afkvæmi."
Á þessa eða svipaða leið munu íslendingar svara, þegar
þeim berst hingað boðskapur hinna stjórnmála- og fjár-
málalegu erkibiskupa sameinaðrar Vestur-Evrópu af stóli
þeirra í Belgíu, París eða Bonn.
Þarna er sjónarmið, sem ekki fellur inn í rafmagnsheila
þá, sem gera þær hagskýrslur, sem óneitanlega eru stjórn-
arskrá og grundvallarlög hinnar nýju blakkar. Þjóðernis-
sjónarmið smáþjóða eiga samkvæmt því ekki að skipta
neinu máli. Risi á í fullu tré við dverg og getur neytt upp
á hann menningu sinni miskunnarlaust. Varðveizlu tungu-
máls er ekki hægt að tryggja með samningum á opinber-
um stjórnarskrifstofum eða telja tölum; íslenzka dygði
skammt í slíku stórríki, þar sem hagmál er hin lögboðna
tunga.
Ef erlendir aðilar fá hér aðstöðu til fiskveiða innan land-
helgi og reisa hér bækistöðvar í landi til vinnslu sjávarafla
eða annarra hráefna, hlýtur það að leiða til svo mikillar
röskunar í öllu þjóðlífinu, að þjóðfélagsleg einkenni Is-
lendinga verða í bráðum háska.
Það er ekki að undra, þótt sannir Islendingar kenni uggs
um sjálfstæðið, þegar þeir standa andspænis slíkum alda-
hvörfum í sögu Evrópu, þessari geigvænlegu sameiningar-
stefnu. Smáríkin standa alltaf á öndinni, þegar risaríkin
bylta sér, og spurningin um það að vera háður eða ekki
háður er þá svo brennandi, að allt annað fellur í skuggann.
Það er einmitt það, sem íslenzka þjóðin óttast nú mest,
að stjórnarvöldin í blindum ótta við þvingunaraðgerðir
stórveldanna gefi þeim herrum í vald allt of mikið af sjálf-
sögðum réttindum hennar og hlekki hana um aldur og ævi
við aðila, sem búast má við, að viðurkenni engan þann rétt,
sem henni ber til að vera sjálfstæð þjóð.
Svavar Sigmundsson.
PALA (Framh. af bls. 18.)
styrkja ríkisheildina. Á Pala: Til þess að verða fullþroska
og sjálfvitandi mannverur.“ Þótt þau þurfi að taka tillit
til ríkisheildar, þá er það hlutverk uppeldis á Pala, að
börnin geti síðar þjónað þeim markmiðum, sem felast í
fullkomnum einstaklingsþroska.
Eins og margir hafa heyrt, þá hefur Huxley sérstaklega
mikinn áhuga á lyfjum, sem geta veitt mönnum hugljóm-
un og komið þeim í milliliðalaust samband við þann raun-
heim, sem er ekki sértækur. Árið 1953 var Huxley fenginn
til að vera „tilraunadýr" við prófun á nautnalyfinu meska-
lín. Um þessa reynslu sína hefur Iluxley ritað tvær baikur:
The Doors of Perception (1954) og Heaven and Hell
(1956).
Jafnvel í framtíðarríkinu, sem hann lýsir í „Brave New
World“ nota menn soma, sem er nokkurs konar meskalín,
við hátíðlegar athafnir. Á Pala nota menn lyfið moksha,
sem er unnið úr sveppum. Börnin taka inn moksha í fyrsta
skipti við mjög hátíðlega athöfn, sem myndi samsvara
fermingu hjá okkur. Þessi athöfn verður þeim hin dýr-
legasta trúarhátíð. — Notkun þessa lyfs gengur sem rauð-
ur þráður gegnum alla bókina og er raunverulega uppi-
staða alls tilfinninga- og trúaruppeldis eyjarskeggja. Ibúar
Pala leggja því aðaláherzlu á listina að lifa.
Að lokum langar mig að taka fram, að það virðist aug-
ljóst mál, að Huxley vísar máli sínu til vanþróuðu land-
anna, einkum landbúnaðarlanda hitabeltisins, og reynir að
sýna þeim, hvernig þau geti leyst vandamál sín án þess að
falla fyrir öfgastefnum.
Huxley er í rauninni mjög siðvæddur í þessari skáld-
sögu. Hann hugsar mjög mikið um vandamál einstaklings-
ins og innri hamingju hans. Þetta er mesti styrkur Hux-
leys, þótt oft virðist svo, að hann gleymi einföldum efnis-
legum staðreyndum í sinni einlægu óskhyggju um innri
sælu einstaklingsins. Guðlaugur Guðmundsson.