Dvöl - 06.01.1935, Blaðsíða 10

10
D V Ö L
ð. janúar 1035
Síðasta Grænlandsför Wegeners
(Útvarpserindi 14. nóv. 1934).
Eftir Jón Eyþórsson
Paissneski Tsjeljuskinleiðangur-
inn, sem um þetta leyti í fyrra-
vetur var að hrekjast í Ishafiuu
undan ströndum Austur-Síberíu,
var gerður út til þess að sann-
reyna, hvort takast mætti að
sigrla venjulegu flutningaskipi um
NA-leiðina á einu sumri, þ. e.
frá Hvítahafinu austur með
Síberíuströndum til Kyrrahaísins.
Til þeiirar ferðar v»r fyrst og
fremst stofnað í hagnýtuni til-
gangi, þótt jafnframt værí sleitu-
laust unnið að vísindalegum rann-
sóknum. Og því má bæta við, að
takist Rússum í raun og veru aö
nota þessa sigling'aleið, þá opn-
ast um leið möguleikar til þess að
hagnýta svo mikil en torsótt nátt-
úrugæði: málma, kol, skóga og
kvikfé í Síberíu, að það gæti hall-
að metum á heimsmarkaðinum á
næstu árum. Þessvegna er för
Tsjeljúskín eftirtektaverð fyrir
alla, sem um slík mál hugsa.
Nú ætla ég hinsvegar að segja
trá annari för í Norðurveg,
sem eingöngu var farin í vísinda-
legum tilgangi, en það er þýzki
leiðangurinn til Grænlandsjökla
1930—31 undir forustu prófessors
Alfred Wegeners.
Um þessa för hefir talsvert
verið rætt og ritað hér á landi,
meðfram vegna þess, að í henni
tóku þátt þrír íslendingar. — Mun
ég því ekki hirða uim að rekja
svo mjög einstök atriði í ferðasög-
unni, en segja nokkru nánar frá
hinum visindalegu viðfangsefnum
og framkvæmd þeirra.
Það er kunnugt að mestur hluti
Grænlands er hulinn jökli og er
það mesta og hæsta jökulbreiða á
norðurhveli jarðar. Strendumar
eru vogskornar én hrikaleg fom-
grýtisfjöll ganga út undan jöklin-
um fram á annesin.Frá hájöklinum
skríða brattar jökultungur fram
úr skörðum og daladrögum. Víða
ná þær langt út í firðina og þar
brotna framan af þeim helja’--
stórir jakar, sem síðan berast
með hafstraumum suður í At-
lantshaí. Það er borgarísinn eðá
fjalljakamir, seni oft hafa valdið
stórslysum á siglingaleiðum.
Það er talið að meginlandsjök-
ull Grænlands sé rúmar 2 milj.
km.r að stærð, en um 325 þús.
km2 af landinu sé auðir. Mestur
hluti jökulsins er 2000-—3000 m
að hæð yfir sjávarmál. Hann er
um 2500 km að lengd frá norðrí
til suðurs, nærri 1000 km að
breidd norðan til en 400—500 km
sunnan til.
Uppi á jöklinum er hjarnbreið-