Dvöl - 06.01.1935, Blaðsíða 11

6. ianúar 1935
D V
Ö L
11
an einlægar aflíðandi bungur og
dældir, en þegar nær dregur jöðr-
unum verður jökullinn allbrattur
og sprunginn. Hann er því erfið-
ur uppgöngu og leiðin yfir hann
löng og torsótt. Hafa því fáir
orðið til þess að fara yfir þveran
jökulinn eða dvelja þar til rann-
sókna. Sá er fyrstur fór þvert yf-
ir Græniand var Friðþjófur Nan-
sen 1888. Þótti það mikil frægð-
arför. Leið hans yfir jökulinn var
447 km.
Árið 1913 fór danskur herfor-
Lngi, P. Kock, þvei*t yfir Græn-
land norðan til, þar sem jökullinn
er meira en 900 km á breidd. í
för með honum var ungur þýzkur
vísindamaður, Alfred Wegener,
og' tslendingurinn Vigfús Sigurðs-
son, sem síðan er oft nefndur
Grænlandsfari. í þeirri för gerði
Alfred Wegener ýmsar rannsóknir
á jökulísnum í Grænlandi og' veð-
urfari þar og ennþá fleiri vís-
indaleg viðfangsefni kom hann
auga á, sem hann hugðist að
rannsaka nánar og fá leyst úr
síðar.
En rétt eftir heimkomu hans
skall yfir heimsstyrjöldin, sem
hann tók þátt í frá upphafi til
enda, að vísu sem veðurfræðingur
og- vísindalegur ráðunautui', en
ekki á sjálfri herlínunni. Eftir
ófriðinn kom 1‘járkreppa og örð-
ugir tímar í Þýzkalandi og var
ekki byrlegt um stór fjárframlög
til vísindaferða.
Liðu svo fram tímar til ársins
1928. Þá var Wegener orðinn pró-
fessor í veðurfræði og jarðeðlis-
fræði við háskólann í Graz. Hann
naut mikilla vinsælda og virðing-
ar sem fræðimaður og mátti segja
að hagur hans stæði með miklum
blóma.
Á þessum árum ritaði hann
margt og kom með margar ný-
stárlegar hugmyndir í jarðfræði
og veðurfræði. Allt sem Wegener
ritaði var svo ljóst og lipurt sett
fram, að það vakti eftirtekt.
Einna mesta athygli og deilur
hefir hugmynd hans um landa-
flutning vakið. Hún gengur i
stuttu máli út á það, að í fyrnd-
inni hafi Evrópa, Afríka og Am-
eríka verið eitt samhangandi meg-
inland. Síðan hafi það sprungið
í sundur og hlutarnir fjarlægst
hvorn annan og breitt haf mynd-
azt á milli þeirra. Fyrsta röksemd
Wegeners fyrir þessari hugmynd
er sú, að strendur þessara heims-
álfa virðast að miklu leyti sniðn-
ar saman. Getur hver og einn,
sem landabréf hefir, sannfært sig
um þetta. En auk þessa færði
Wegener mörg rök úr jarðfræði,
veðurfræði, dýra- og jurtafræði
til sönnunar þessari djarflegu
hugmynd. Hann hélt því fram, að
Grænland væri ennþá að færast
vestur á bóginn og studdi það
við mælingar að fornu og nýju
á hnattstöðu Suður-Grænlands.
En af því að ekki er víst að full-
treysta megi hinum eldri mæling-