Dvöl - 06.01.1935, Blaðsíða 12

12
D V
Ö L
6. janúar 1985
u m, eru nú árlega gerðar ná-
kvæmar hnattstöðumælingar á
Suður-Gi’ænlandi að tilhlutun
dönsku stjórnarinnar. Ætti því
ekki að líða mörg- ár hangað til
úr því verður skorið með óyggj-
andi rökum, hvort skoðun We-
geners um landmlutning er rétt;
en það myndi kollvarpa flestu því,
sem nú er talið sanni næst um or-
sakir ísalda og hinar miklu breyt-
ingar á loftslagi, sem sýnilega
hafa orðið á jörðunni á fyrri járð-
öldum, og valdið aldahvörfuni í
dýra- og jurtaríkinu.
Árið 1928 fær Wegener tilmæli
um að stjórna dálitlum sumarleið-
angri til Grænlands til þess að
mæla þykkt meginlandsjökulsins
með nýgerðum mælitækjum til
þeirra hluta. Die Notgemeinschaf't
der Deutschen Wissenschaft eða
Bjargráðasjóður þýzkra vísinda
var reiðubúinn að kosta ferðina.
Þessi köllun hreif Wegener þeg-
ar frá Iiinu kyrláta og þægilega
borgaralífi í Graz. Til Grænlands
vildi hann. ITálfgleymdar fyrir-
ætlanii- rifjuðust upp. Hann vildi
ekki aðeins mæla þykkt jökulsins,
heldur stofna til alhliða rann-
sókna á eðli jökulíssins og jafn-
framt því veðurlagi sem á há-
jöklinum ríkir. Hann vildi mæla
þyngdarafl jarðar uppi á hájökl-
inum til þess að skera úr því,
hvort Grænland ætti fyrir sér að
síga eða rísa meira úr sæ. Hann
vijdi mæla nákvæmlega hæð há-
jökulsins yfir sjó og mæla hit-
ann niðri í djúpum göngum, sem
grafin væru niður í ísinn.
Því hafði verið haldið fram að
vfir Grænlandsjökli væri að stað-
aldri háþrýstisvæði og þaðan
flytu kaldir loftstraumar í allar
áttir, sem hefðu gagngerð áhrif á
veðurlag Atlantshafsins og Ev-
rópu. Úr þessu vafamáli átti eipn-
ig að leysa með því að gera veð-
urathuganir allt árið uppi á há-
.jöklinum, en það hafði aldrei ver-
ið gei't áður.
Til þess að koma þessum rann-
sóknum í kring, gerði Wegener
ráð fyrii' að , stofna þrjár ranri-
sóknarstöðvar á Grænlandi, sem
störfuðu heilt ár. Ein átti að
vera á vesturbrún jökulsins, ein
á honum miðjum og ein við
Austurströndina. Þennan þver-
skurð ætlaði hann að hafa á 71.
st. norðurbr. eða nokkru norð-
ar en Scoresbysund og um 500
km. nörðar heldur en ITornbjarg
er á íslandi. Á þessum slóðum
hafði aldrei fyr verið farið vfir
jökulinn. Leið þeirra Kocks 1918
!á talsvert norðar, en Svisslend-
ingurinn de Queivain hafði farið
allmiklu sunnar yfir Grænland ír-
ið 1912.
Til þess að undirbúá þetta
margþætta fyrirtæki áleit We-
gener nauðsynlegt að fara sér-
staka snögga ferð til V.-Græn-
lands áður en höfuðleiðangurinn
leggði upp.
Þessar fyrii'ætlanir sínar lagði
Wegener fram sumarið 1928.