Melkorka - 01.06.1959, Qupperneq 12

Nefndin skilaði af sér störfum til Alþing-
is undir lok þingsins, og frumvarp hennar
kom aldrei nema fyrir efri deild og var af-
greitt þaðan með meðmælum Trygginga-
ráðs og heilbrigðis- og félagsmálanefndar
efri-deildar. Aðalhækkunarliðir frumvarps-
ins eru 20% hækkun á elli-, örorku og
barnalífeyri að grunnupphæð, en þó ekki
tekið neitt til greina að jafna þau 30%, sem
barnalífeyrir eða meðlag hefur lækkað að
grunnupphæð frá setningu laganna, sé bor-
ið saman við elli- og örorkugrunnupphæð,
auðvitað liefur það verið ætlunin að þessar
bætur ættu að fylgjast að, þó einhverjum
háum herrum liafi tekizt að bregða fæti
fyrir það. Auk þess eru tilsvarandi breyting-
ar til hækkunar á öðrum bótum, t. d. hækk-
ar hjónalífeyrir um 10%. í frumvarpinu er
lagt til að þessar breytingar gangi í gildi
1. jan. 1960, nema skerðingin á lífeyri skal
standa til ársloka 1960. Um þetta atriði
barst þó nefndinni tilmæli frá Karli Guð-
jónssyni og Jóhanni Þ. Jósepssyni, þing-
mönnum Vestmannaeyja, um að skerðingar
yrðu þegar felldar niður.
Fylgiskjal segir útgjaldaaukningu af þess-
ari hækkun miðað við árið 1959 og nýju
vísitöluna 100, verða 33,8 milljónir, — og
þó segir í frumvarpinu skýrum stöfum að
þörf væri meiri hækkunar á elli- og örorku-
bótum en frumvarpið gerir ráð fyrir. Bent
er á, að ef hækkað yrði aldursmarkið mætti
þar fá nokkrar milljónir. Þótt lífeyrisþegi,
sem dvelur á elliheimili fái uppbót á elli-
styrkinn samkvæmt 23. gr. almannatrl., en
verja má í þessu skyni nú 7% af heildar-
upphæð elli- og örorkulífeyris fyrra árs
(nefndarmenn leggja til að þessi upphæð
hækki í 10% 1960) og takmarkast því eðli-
lega mjög, þá verða aðstandendur samt að
borga 6350 á ári að auki, og hver veit hve-
nær verðbólgan tekur til og gerir þessa upp-
hæð enn verulegri. Skiljanlega er þetta á-
stand þungbært fyrir vandamenn öryrkj-
anna fjárhagslega. Fjöldamargt launafólk
berst í bökkum fjárhagslega og tekur það
því sárt að sjá ástvini sína nálgast það
meira og meira að komast á sveitina í bók-
staflegum skilningi.
Góðar almannatryggingar eru því eitt af
nrikilsverðustu hagsmunamálum launþega,
og þeir þurfa að opna meira augun fyrir
því en hingað til, að þeir í kosningum geta
lagt sjálfum sér lið, og á þann hátt tryggt
áhrif sín á félagsmálalöggjöfina í landinu.
í greinargerð frumvarpsins er samanburð-
ur á bótum hér og í Svíþjóð og Danmörku,
og standa þau lönd þó ekki fremst með til-
liti til félagslegs öryggis. Nefndarmenn geta
þess að bótakerfi hinna ýmsu landa séu
nokkuð misjöfn, svo að hlutfallstölur séu
ekki fullkomlega sambærilegar, og jafn-
framt sé þessi samanburður varhugaverður
vegna mismunandi ákvæða skatta- og út-
svarslaga og með tilliti til fjölskyldubóta.
Samanburðurinn er gerður í október síð-
astliðnum, eftir að til framkvæmda eru þá
komnar tvær hækkanir á grunnupphæð líf-
eyris, 5% hækkun í júní 1958 á laun fyrir
neðan 4. launaflokk og á lífeyrisbætur. Þá
er barnalífeyririnn eða meðlag í fyrsta sinn
frá setningu almannatryggingalaganna,
hækkað samtímis elli- og örorkubótum að
grunnupphæð, og um næstu kauphækkun
sem er 9i%% í sept. gildir það sama.
Eftir að samanburður þessi var gerður,
var ákveðið með lögum, að flestar bætur al-
mannatrygginganna skyldu greiddar með
vísitölu 185 frá 1. febrúar 1959, þótt laun
væru ekki greidd með hærri vísitölu en 175.
Samanburðurinn er þó ekki hagstæðari
en raun ber vitni að því er varðar einstakl-
ingslífeyri:
ísland 17,0% af launum verkamanna
Danmörk 30,2% - - -
Svíþjóð 35,0% - - -
Eftir 20% hækkun yrði Idutfallstala ís-
lands þó ekki hærri en 23,8%.
Samanburður á lífeyri hjóna ááðurnefnd-
um Norðurlöndum er þannig:
44
MELKORKA