Melkorka - 01.09.1960, Blaðsíða 21

VamfAttifl! Swöur-^frifíM
Innanlandsmál Suður-Afríku eru að mörgu lcyti
flókin, vegna þess, að í lanclinu l)úa tveir hvítir kyn-
flokkar — Búar og enskumælandi S-Afrfkumenn, auk
kynblendinga, Indverja og blökkuinanna.
Hvítu kynflokkarnir eru eins og áður er sagt, tveir —
báðir Suður-Afríkanskir —, sem mæla á tvær ólíkar
tungur og eiga sér ólíka fortíð, en verða að búa og
vinna saman að bagsmunum Suður-Afríku. Margir
Búar cru lilynntir Sameinaða Flokknum (United l’arty)
en ýmiss vandamál rísa í sambandi við þá, sem eru
þjóðernissinnaðir um of og grundvöllur til vináttu er
aðeins fyrir hendi, séu stjórnmálin algjörlega útilokuð.
Hinir tveir hvítu kynþættir eru um það bil 2(4 milj.
Ibúanna.
Indverjarnir eru minnsti hluti Iandsmanna. Þeir voru
fluttir til Suður-Afríku sem samningsbundnir verka-
menn árið IK60 og skyldu þeir vinna á sykurekrunum.
Indverska stjórnin var í fyrstu mótfallin þessum samn-
ingtim, en lét að lokum tillciðast. Indverjarnir komu
með fjölskyldur sínar og samningur þeirra var til 5
ára. Eftir það máttu þeir vinna í 5 ár sem ftjálsir
verkamenn og áttu þá að kjósa um það, hvort þeir
vildu setjast að í landinu eða snúa aftur til heim-
kynna sinna. Síðan fóru þeir að fást við kaupsýslu, setn
lánaðist þeini vel, og margir þeirra eru nú vellauðugir
kaupmenn. Þó er talið að um 70% búsettra Indverja í
landinu bjargi sér aðeins frá hungursneyð. B;eði verka-
mennirnir og kaupmennirnir hafa stuðlað nijög að
veltnegun Natal-héraðsins, en þar eru flestir þeirra bú-
settir. Upphaflega höfðu þcir kosningarétt og kjör-
gengi, en voru sviptir þeim mannréttindum, þegar
Natal fékk sjálfsstjórn árið 1896. Nú hafa þeir engan
stjórnmálalegan fulltrúa og þeim er ekki heimilt að
flytja í önnur I>%ggðaliig nema með scrstöku levfi.
Stjórn Suður-Afríku er mjög umhugað, að losna við
Indverjana og hefur nú um áraskeið boðist til þess
að flytja þá aftur til Indlands. Meiri hluti þeirra eru
ríkisborgarar í Suður-Afríku og þekkja ekki önnur
heimkynni. Þeir eru því ófúsir á að yfirgcfa landið.
Stjórnin er hinsvegar andvíg því, að þeir leiti til
indversku stjórnarinnar um aðstoð í þessum erfiðleik-
um.
Vandamál kynblendinganna er annars eðlis. Um það
bil ein milljón þeirra hefur samið sig að lifnaðarhátt-
um Evrópumanna. Karlmennirnir neyta takmarkaðra
réttinda, en þjóðernisstjórnirnar hafa nú ttm skeið
reynt aö breyta þeim með því að setja kynblendinga á
sérstaka kjörskrá. Mælist þetta mjög illa fyrir, þar sem
þeir hafa í nærfelt 100 ár verið á kjörskrá með hvíttim
mönnum. Konur af blönduðu kyni hafa ekki kosninga-
rétt, enda þótt hvítar konur njóti þeirra réttinda síðan
árið 1930. Þetta kynþáttavandamál er cin hinna mörgu
rauna S-Afríkubúa. Áðttr fyrr var það hugsjón margra
að öðlast réttindi hvítra manna með hjónabandi við
hvíta menn. Þetta reynist nú ókleift, síðan samþykkt
voru lög, sem beita refsingum gegn slíkurn hjónabönd-
um. Sumt af þessu fólki er svo Ijóst á hörund, að á
meðal vor myndi jrað vera álitið Evrópumenn, cnda
reynir jrað að koma börnum sínum í skóla með hvít-
um börnuiu og á annan hátt að samlagast hinum livita
kynflokki.
Blökkumennirnir eru stærsti hluti þjóðarinnar, eða
um 8(4 milljón. Um 2 milljónir þeirra búa í borgum,
en hinar aðallega í sveitaþorpum. Þeir sem vinna í
námunum, skilja fjölskyldur sínar eftir í sveitaþorpun-
um, en búa sjálfir við sæmilega aðbúð í fjöldabústöð-
um nálagt vinnustað. Á búgörðunum gela blökku
mennirnir hinsvegar oft haft með sér fjölskyldur sín-
ar. Blökkumenn Cape-héraðsins höfðu áður nokkur
réttindi, cn voru sviptir þeim árið 1936. Þá fá þeir,
sem vorti á kjörskrá, þegar lögin gengu í gildi, að vera
þar áfram, en jreir eru nú smátt og smátt að deyja út.
Einu stjóinmálafulltrúar þeirra í dag eru þrír þing-
menn og fjórir öldungadeildarmenn, allir af hvitttm
kynstofni. Frú Ballinger heitir ein þessara þingfull-
trúa, og er hún mörgum kunn fyrir starf sitt í þágu
undirokaðra blökkumanna og kynblendinga.
í Jóhannesarborg hefur risið upp nýtt vandamál
vegna þvingunar brottflutnings á blökkumönnum frá
þremur ba'jarumdæmum. Hér er um að ræða 60,000
manns, sem hafa búið þarna um 50 ára skeið og
hefttr suinum þeirra tekizt að afla sér nokkurra eigua
og lífsþæginda. Brottflutningur fjölda fólks gegn vilja
þcss, er ljóst dæmi um það öryggisleysi, sem það býr
við, enda inunti líða mörg ár, áðttr en ])ví hefttr tekizl
að ná svipaðri aðstöðu í hinum nýju heimkynnum, sem
það áður bjó við.
Allt litað fólk í Samveldi S.-Afríku þjáist vegna að-
skilnaðarstefnunnar, sem miðar að jijóðfélagslegum og
stjórnmálalegum aðskilnaði hvltra manna og litaðra.
Hér cr ttm að ræða aðskilnað á ýmsum sviðum þjóð-
lífsins, svo scm sérstaka járnbrautarklefa fyrir litað
fólk, sérinngang við póstafgreiðslur og verzlanir, sér-
sta'.a strælisvagna, allskonar takmörkun i iðnaði o. s.
frv. Þessar aðfarir hafa valdið mikilli óánægju meðal
hins litaða fólks, og var fyrir nokkru stofnað til fjölda-
M EI.KORKA
61