Melkorka - 01.03.1961, Blaðsíða 4

Um Eiðinn, kvæðaflokk Þorsteins Erlingssonar
Eftir Nönnu Ólafsdóttur
Niðurlag.
Eiðurinn er ekki nema annar hluti kvæða-
flokksins, eins og hann átti að verða. Því,
sem Þorsteinn hafði ort af síðari hlutanum,
brenndi hann stuttu fyrir andlát sitt, að
sögn frú Guðrúnar, konu skáldsins. Bjarni
frá Vogi segir í Þjóðólfi 1903 frá því, hvern-
ig Þorsteinn hafði hugsað sér byggingu Eiðs-
ins. Fyrri hluti Eiðsins átti þá að vera í
tveim köflum; héti hinn fyrri Kossinn, en
hinn síðari Eiðurinn. Þriðji kaflinn átti að
heita Reiðarslagið. Ætlaði hann þar að lýsa
sorgum og hugarstríði Ragnheiðar og ævi-
lokum. Bjarni segir, að úr jiessum kafla séu
til einstök kvæði. En mikið vanti hér í, jiví
að þessi kaflinn verði lengstur og erfiðastur
viðfangs, en vonandi fallegastur. Fjórði og
síðasti kaflinn átti að heita Hrunið. Þar
skyldi lýst Brynjólfi, hugarangri lians vegna
örlaga Ragnheiðar. Segir Bjarni, að höfund-
ur hugsi sér þann kafla 2—3 arkir að stærð.
Um 9 árum áður hafði Þorsteinn hugsað
sér Eiðinn aðeins sem meðalkvæði, að því er
ráða má af frásögn í Þjóðviljanum unga 3.
nóv. 1894.
í þessu blaði Skúla Thoroddsens og þenn-
an dag, 3. nóv. kom fyrst á prent kvæði úr
Eiðnum. Það var kvæðið í leyni. Það var
svo endurprentað næsta ár í 1. árg. Eimreið-
arinnar ásamt kvæðunum Ragnheiði og því
kvæði, sem síðar hlaut nafnið Til feðranna,
en heitir í Eimreiðinni Kossinn. í 2. árg.
Eimreiðarinnar (1896) er framhald Kossins
og er nú hluti þess kvæðis, sem síðar fékk
það nafn, og höf. jók og breytti. Þá voru í
þessu sama riti kvæðin Álfar, Menn (sem
síðar hlaut nafnið í Mannheimum) og
Hann. Önnur kvæði úr Eiðnum voru ekki
prentuð sérstaklega, en þessum kvæðum, að
undanteknu kvæðinu í leyni, breytti Þor-
steinn talsvert fyrir prentunina 1913.
Sá hluti Eiðsins, sem skáldið lauk við er
18 kvæði, mjög mismunandi löng, 5—49 vís-
ur. Allur er flokkurinn ortur undir mis-
munandi háttum, rímnaháttum, eftirlætis-
háttum Þorsteins; einnig notar hann hætti
austfirzku skáldanna Einars í Eydölum og
Stefáns í Vallanesi. En í flokknum er líka
að finna dýra hætti.
Vegna þess, að Eiðurinn er aðeins til að
hálfu eða þar um bil er ómögulegt að gera
sér heildarmynd af honum.
Svo virðist sem skáldið hafi haft misjafn-
lega mikinn áhuga á hinum einstöku Jrátt-
um og því lagt misjafnlega mikla alúð við
þá. Mestur er áhuginn á elskendunum og
kvæðin um þá fegurst. Minna þykir manni
til um kvæðin Ferðanestið og Páskahret. í
kvæðunum um biskup og vald hans, svo sem
Á tindinum og Eiðurinn skortir ekki skerp-
una. í kvæðunum um Ragnheiði og Daða
annars vegar og biskupinn liins vegar, rís
flokkurinn liæst og verður nú minnzt á
nokkur kvæði í því sambandi.
En fyrst er inngangskvæðið.
í fyrsta kvæðinu, Til feðranna, er hin
kankvísa glettni í fyrirrúmi. Skáldið skopast
að hinni jtrotlausu leit að ríkum tengdason-
um:
Þið farið nærri um nef hins unga manns,
hvort nokkuð bóli á fétopp þar að ráði,
þið sjáið strax á háralagi hans,
hvort honum tekst að ná í próf með láði.
Og þá fer ekki lítil orka í að halda í hem-
ilinn á ungum, ástleitnum dætrum, sem
4
MELKORKA